MABULATWI a kuli palo ye likana 2 165 ya maticele baba sina mapampili sakata a tuto ya musebezi wa bona, bata lundulwa fa misebezi kwamafelo a silimo se, sa tisize likayamana la sabo hala maticele mwalikiliti zote za naha, ba Namibia National Teachers Union (NANTU) seba itutile. Manzwi a na bulezwi ki Mun`oli yo Muhulu wa NANTU, katengo kaka yemela maticele mwalinonge ze shelana, mutompehi Basilius Haingura kwamukopano ono bizizwe ki katengo sunda ye felile. Bun`ata bwa maticele seba konile kunanula ni kuekeza kwamapampili a bona a tuto mwalilimo ze supile ze felile. Mwamanzwi a hae, Haingura naize mabulwatwi a, kia butokwa luli sina hase abile muambo wa naha kaufeela mi kacwalo ki kwabutokwa hahulu luli kuli katengo ka habo ka tatulule lika kaufeela ka butungi. Na ekelize kubulela kuli maofesi a man`wi mwanaha anza sweli kuno sabisa maticele ba ban`wi ka kuba bulelela kuli bata lundulwa fa misebezi ya bona kwamafelo a silimo se. Ka limpangaliko ni lisupo za cwale ze, se ku bonahazi hande kuli ba ban`wi maticele neba sebelisize misebezi ya mubuso ya makopanelo (maprojects) ya kunanula kapa kuekeza kwamapampili a bona a lituto mwamusebezi wa buticele inge ba sweli lipula za bona haa kwalineku le lin`wi ba ban`wi bona neba sika eza cwalo ka mabaka a shelana. Kakuya ka NANTU, palo ya maticele ye huwelelizwe yeo, I swanela kukutisezwa fafasi kakuli kuna ni tumelano yene kilwe ya nyatelwa hala NANTU ni Likolo la Tuto mwalinako za kwamulaho mwasilimo sale sa 1999, muta Likolo hane lizibahala ka Likolo la Tuto, Lipapali ni Sizo. Haingura kwamukopano na talusize hape kuli, bun`ata bwa maticele mwanaha banze ba luta ba sina hande mapampili a tuto a buticele haa ba ban`wi bona banze ba luta ka mapampili ana itusiswa mwapuso ya ‘sialuluti sa mubala’ ni bukoba nto yana kile a bulela kuli mwanako ya cwale lika kaufeela li swanela kuezwa ka nzila sakata ya tokomelo ka kutalima kwamulaho ni lilimo zeo naha sei lukuluhile ka zona. Ze ni halili cwana, ba NANTU neba kile ba tumusa kuli kakuya ka tumelano yeme kilwe ya nyatelwa ni mubuso, hakuna ticele ya sika ituta yata mbalamaniswa fa musebezi mwabukamuso haisi mwalinzila ze taluswa kuli kamaniti luli kiza putako ze tokwa tatululo kapa tuso ya kabubebe. Seku patalalizwe hape kuli bun`ata bwa maticele baba taluswa kuli haba sika ‘ituta’ ili bona baba sina mapampili a tuto a musebezi wa buticele ba sebeleza mwalibaka za matakanyani haa baba taluswa kuli ba ‘itutile’ bona ba bana ni mapampili, ba hana kusebeleza mwalibaka ze cwalo. Ba NANTU ba supa kuli mungendenge wa mubuso wa kuituta mutu inge ali fa musebezi no ketulula maticele ka mabala a kuli, maticele kaufeela bene bana ni masetifiketi a buticele neba hanelwa lin`olisa mwamungendenge o cwalo. Mabaka a man`wi ana kilwe a tumusa kia lilimo zene talimwa, sikolo sa Azalia College ni libaka ze sikai mwalikolo za tuto zen`wi ni kutisa kuli mane maticele kaufeela ba sike ba nanula kapa kucimbula lituto za bona mwanako yani, kakuya ka NANTU. Mukopano o swana hape no kile wa patalaza kuli, mwatumelano yene nyatezwi ne ku sina za lundulo ya fa misebezi kwamaticele zene kilwe za bulelwa mi kacwalo maticele ni bao ba bana ni mapampili sakata haba ikoli hande kozo ya fa misebezi ya bona kakuli ha bana hande buikemo ni silelezo sakata. Nihaike silimo se sita ba sa mafelelezo za tuto ya BETD mwamacolleges a naha, ba NANTU ba tiseza kuli macollege kaufeela afa tuto ye, a ekeze palo ya baituti baba amuhelwangwa ni kulilimanisa litokwahalo zen`wi ze cwale ka kupasa ka taka ya ‘D’ mwasikuwa ni kukakateza litokwahalo zen`wi za kwamulaho ze cwale ka cetifiketi ya giledi 10 ni taka ya ‘E’ mwasikuwa kubeya lilimo zeo mutu sa sebelize fa musebezi wa buticele ze swanela kufitelela ze talu kapa ze ketalizoho hala litokwahalo zen`wi za mwalilimo ze felile. Haingura na kile a kupa limembala za katengo ka habo kuli li sike za saba kapa kuitutwa bumaswe kapa bumai kapa ‘kuzwaafa’ kakuli mwanako ya cwale nonge nenze I fumana tatululo sakata kwalineku la katengo ka NANTU ka kuekeza kuli lisebelezo za bona maticele neli sa tokwahala mwalibaka za naha ze shelana. “Maticele ba swanela kususuezwa hande kuli ba nanule lituto za bona isi kuba sabisa. Bun`ata bwa maticele ba tabela musebezi wa bona ni kusebeza ahulu katata ka kuinuneka ka musebezi wa bona. Luta sebeza katata ni kusupeza naha kuli musebezi wa buticele kiwa butokwa mi ki pizo isi musebezi feela,” Haingura ka manzwi a hae hana kile a kwala mukopano.