NAHA Namibia se beile fa pampili milao yeta kona kutusa mwa kulwanisa ni kulilimanisa mulilo oso cisanga sanda tuna sa nahen`i, silimo ni silimo.
Buitukiso kamukana bwa milao buta beiwa hande ka hamoho kulokulikun`wi sina ha nese bu tatekilwe kale kusebezwa kubonwa silimo sale sa 2003.
Yo muhulu wa Liluko la Nahen`I mwa Likolo la Njimo, Mezi ni Nahen`I, mutompehi Joseph Hailwa, na kile a taluseza ba mutende o wa New Era kuli mulao kapa yona milao ye, se tambekilwe kale mwa mazoho a licaziba ni maofisa ba ban`wi ba kwa mukunda ni mubuso kuli ba kone kuekeza kwa ten`I kapa kuzwisa kuze patalalizwe mwa mulao.
Mulao u biza bayahi kaufeela ba naha kuba baitomboli baba ta bona kuli mulilo wa lilimaniswa.
Naize mulao ufa linaneho kamukana za kubona kuli mulilo u swaliwa ka mazoho a a mabeli isi kuno I cisezanga feela nahen`i.
Mulao hape uta bona kuli lifosi li legwa mwa tolongo ka likweli ze kona kufitelela ze silezi kapa kulifiswa pene ye likana N$4 000 kapa mane kulifa milatu kaufeela yona.
Kun`ambekela kwa milatu ye kamukana yeta lifiswa ki lifosi zeta itenga mwa kucisa mulilo isi ka mulao haiba kuli, mulao wa mulilo o inge u hatiswa, lifosi hape lita lifiswa likomu ze ketalizoho zeta tambekwa kwa khuta ya sizo mwa silalanda sesi ta bona likayamana.
Haiba kuli inge kufumaneha kuli hakuna mutu yata swaliwa, minzi yeli bukaufi ita lifiswa zona likomu ze.
Ze ni halili cwana, mwa likhuta za mubusisi, mulatu o swana o, o palile kakuli likhuta ze zona, li tokwa bupaki bobu tezi kuli mutu kapa minzi I konwe kulifiswa cwalo.
Kucisa nahen`I mwa naha, se kupahami ahulu sihulu mwa likweli za maliha mo kubanga ni sanda tuna sa nahen`I sesi ciswangwa ka libaka la mulilo o swana o, ka bukeshebisi.
Bun`ata bwa likiliti ze taselizwe ahulu kize cwale ka Caprivi, Kavango, Otjozondjupa, Omaheke, Omusati, Kunene, Oshikoto ni Khomas.
Hailwa naize, libaka zen`wi mwa likiliti ze cwale ka Otjozondjupa ni Kavango, mulilo nosa zwelapili kutuka ni mwa mazazi a felile a cwale a, haa, mwa sikiliti sa Omaheke mona nese mu kuzize.
Muofisa wa sikiliti sa Kavango, Jonas Mwiikinghi na kile a taluseza ba mutende o kuli sikiliti kaufeela nesi inzi mwa likayamana la mulilo.
Naize la mubulo biki ye felile mwa lihola za busihu mililo ye minee ne kilwe ya bihiwa kono haisi mulilo uli mun`wi ki ono konilwe kufumana tuso kalibaka la kutokwa lisebezi ze shelana hamohocwalo ni lisisitataliso zen`wi.
Na kile a nuha kuli sanda sa nahen`I sa butuna bobu eza 59 hectares nesi kilwe sa bona kapa kufumana tuso kasamulaho wa mulilo mwa kweli ye felile.
“Kuzwa feela kweli ya Muyana, libaka ze talu nenze li bihiwa kuli neli nze li cisiwa ki mulilo biki ni biki,” na tazelize.
Na ekelize kubulela kuli bun`ata bwa batu nenze ba cisa feela mulilo kabomu ka libaka la muna hala bona ban`I mwa lilalanda ze shelana.
“Haba hanyeza kaza lika za bupilo ze shelana kapa haba I shwela muna kaza libaka za mafulisezo za bona mwa silalanda, ba cisa,” na tazelize.
Bayahi baba cisa mapolu, ba banga linosi, baba cisa ka mulelo wa kukala simu inge basa itusisi zibo ni lisebeliso sakata kibaba taluswa kuli kibaba tisanga ahulu mulilo sihulu mwa linako ze kusina pula.
Mwa sikiliti sa Kavango kutaluswa kuli bayahi baba kutulanga mapolu a zibahala ka timber isi ka mulao kiba ba tisa ahulu mulilo.
Mulilo hape mwa likiliti kapa mane lilalanda ze shelana, u itusiswa ahulu ka kuba nzila ya kubulaya kapa mane kucisa bucwan`i bwa kale ka sepo ya kufumana bucwan`i bobu nca kapa mane kubulaya likokwani zen`wi.