Windhoek
Ndumeleti wa Namibia mwa Botswana biki yefelile, u ize, Namibia haina ni kamuta kufelisa silikani sayona ni Botswana ka litaba za kuswalelela ku tama, mane ni kukunupiwa kwa bana ba Namibia ki masole ba naha yale.
Mbapeua Muvangua na alabela kwa kwa taba ye nca ya kwa mafelo a biki yefelile ya bana ba Namibia ba lishumi ka babane ba batamilwe ki masole ba Botswana (BDF) ka kuakalezwa kuyamba basikalumelelwa kwa Maunga, mwa silalanda sa Kapani mwa sikiliti sa Zambezi. Taba i halifisize buňata bwa bana ba Namibia, kamo babamwi kubona ba supa minwana muuso kakusaba ni chiseho ya kuikambota ni naha Botswana ka taba ya mifilifili kwa museto ye swalelezi nako kaufela. Muvangua yo sapili neli yomuhulu mwa kamaiso ya ofisi ya ndu ya naha, u lumela kuli silikani sa linaha zepeli sikwahule ni kulubwalubwa, ka kutalusa kuli taba yeli kwa teni ki ya tyanganyeho ye inyani fela kuamana ni likonkwani za mululwani wa museto wa linaha ze peli. “Litaba kaufela litiswa ki tyanganyeho ya likonkwani za museto. Buňata bwa bana ba Namibia balumela kuli ba laleka buse bwa museto wa Namibia kamo bana ba Botswana bona balumela kuli zeo liezahalela mwa lineku la naha ya bona,” Muvangua u taluselize ba New Era biki yefelile kuzwelela Botswana.
U talusize kuli, u patehile ku kupa kuikopanya ni ba likolo la sizwale sa kwande la Botswana, kuamana kaza mifilifili ya kwa museto kono hasika fiwa kale kalabo. Ndumeleti wa Namibia u tazelelize taba ya kuli, nasa ikopanyize ni yomuhulu wa sipokola sa Botswana, kuikambota za taba ye. ”Yo muhulu wa sipokola na nifile kamuhelo yende ahulu, kono mulemuhe kuli litaba ze, liamana ni masole isi mapokola.” U file kelezo ya kuli, kuli kufumanehe tatululo kwa mifilifili ye, bazamaisi ba katengo ka swalisano kamakopanelo (Joint Commission of Co-operation) mwahali a Botswana ni Namibia baswanela kusebelisana hamoho kufumana tatululo kwa butata bo. “Buniti ki kuli ma BDF ni ba NDF bana ni slikani sakata.
Ba swanela kusebelisana hamoho ahulu mwa kukulisa museto. Seo sikatusa kutatulula taba yakutokwa sepano. “Ba zamaisi ba lilalo kwa mukulela wa museto ni bona ba swanela ku fa liseli kwa sichaba sabona kuamana ni mululwani wa museto. Ba swanela kufa lipatalazo za kuli kukena mwa naha yemwi isi kanzila ya museto o zibahalizwe ki mulatu mi kwa sabisa,”yo nali mutusi sapili kwa ndu ya naha a talusa. Linaha zepeli ze likonile kubupa sizwale sa mbuwa, ni haike nekuna ni kaňi mwa silimo sa 1990 kwa taba ya sioli seo Botswana isi biza Sidudu, seo Namibia nesibiza kuli ki sioli sa Kasikili. Linaha zepeli neli hohana sioli, kono Khuta ya lifasi( International Court of Justice) ne atuzi mwa 1999 kuli sioli ki semba sa Botswana..
Ni haike silikani mwahali a Botswana ni Windhoek si lumani, buňata bwa bayahi ba Namibia mwa sikiliti sa Zambezi ba lumela kuli muuso akuna se u eza kuba sileleza kwa masole ba ma BDF ba basituhu. Ma BDF haňataňata se ba kunupile, fokumwi mane ni kubulya bana ba Namibia ba ba akalezwanga kuzuma ba sikalumelelwa mwa mubu wa Botswana.
Mathlaba Phiri, mubakweli ku ndumeleti wa Botswana mwa Namibia na sepisize kusikuluhela ku muhatisi wa makande kualabela kwa taba ye, kono ashee, na sika bonahala.