[t4b-ticker]

Namibia Ke Li Manga Pamuthika Gonkalo yOshikukuta

Home Archived Namibia Ke Li Manga Pamuthika Gonkalo yOshikukuta

WINDHOEK

Onkalo yopethimbo ndika yi nasha niilikolomwa yomomapya oshowo iikulya itayi etitha Namibia a talike ko e li monkalo yoshikukuta nonando okwa ndhindhilikwa eteyo lya nkundipala pamulekeneno gomimvo 2006/7, osho omushangwahokololo tagu ti. Ehangano lyedhina Namibia Early Warning and Food Information Unit – NEWFIU) momushangwahokololo ngoka gwa pitithwa mEtitano lya zi ko kUuministeli wUunamapya, Omeya nOmakuti otagu ti nonando onkalo yomvula omumvo gwa zi ko okwa li ya nkundipala, iitopolwa oyindji mbyoka ya gumwa itayi pumbwa manga omakwatho giikulya yoshikukuta kaanamikunda mboka ya gumwa konkalo ndjika. Omushangwa otagu yelitha kutya shika oshi li ngeyi molwaashoka omvula ya za ko, 2006, okwa monikile eteyo ewanawa, naamboka tashi vulika ya kale ya taalelwa konkalo yaNakiidhi kaHalwenya (ondjala) otaya vulu okuhupa kiipalutha mbyoka yi li po ya gwanena, nomakwatho goothigwa naanona mboka ya pumbwa eyambidhidho oshowo oonzo dhilwe ngaashi oshimaliwa shopenzela, omayambidhidho galwe gopashimaliwa noondjambi. Kakele kombinga yimwe, omushangwa otagu ti omagumbo gamwe ngoka ge li monkalo yoluhepo lwa kwata miiti otashi vulika ya mane po mbala oondja dhawo, na itaya ka vula we okukala niikulya mbyoka tayi ya thikitha keteyo lya landula ko.

“Nonando oshilongo otashi monika sha dhengwa konkalo yoshikukuta pakwalukehe omvula ndjika, onkalo yiikulya otayi monika yi li nawa, kakele ashike kiitopolwa yimwe yimwe mbyoka onkalo yiikulya tayi nana nondatu.

Omagumbo ogendji otaga vulu natango okupalutha aanegumbo yawo oku shi talela meteyo lyonuumvo,” omushangwa tagu yelitha.

Uunamapya wiilya ngaashi ocereal nosho tuu moshilongo pamulekeneno gomumvo 2006/7 otau tengenekwa wu li pootona 114 100, okuza mootona dhika, ootona 52 100 odhi li epungu etokele oshowo ootona dhomahangu dhi li 44 500 oshowo iilyaalyaka ootona 4 500 omaludhi galwe giilya.

Iitopolwa yaNamibia moka hamu longwa uunamapya wiilya niikunomwa yilwe oyo ngaashi Caprivi, Omusati, Ohangwena, Oshana nOshikoto, mbyoka ya dhengwa ya lila omolweteyo lya nkundipala sha zi monkalo yomvula ontshona, uupyadhi wuudhila niipuka yilwe mbyoka hayi li iilya paempito dhayooloka dhekoko lyayo. Iipuka oya etitha egwopevi lyeteyo noopelesenda 10. Shi nasha nokuungaunga niilonga yomagumbo ngoka kage na iipalutha ya gwana, omushangwa otagu gandja omayele pu ningwe oonkambadhala dhilwe ngaashi elandithopo lyiimuna yimwe, okulonga omakala gokutema omulilo, okuyula oohi, okulongitha iiyimati yomokuti, okuyoya iiyamakuti nosho tuu. Aaniimuna nayo otashi vulika ya taalelwe konkalo yondjala noshikukuta omolwuulithilo wa nkundipala. Aanafaalama otaya kumikwa ya tale koompito dhilwe ngaashi okudhipaga po iimuna yimwe noku yi landitha po, unene mbyoka kayi na we ongushu opo yi gandje ompito nokuyanda ekanitho enene moomwedhi dhokomeho.

“Onkalo yoshikukuta otayi ka dhenga nayi ishewe oomboola mpoka hapu nu iimuna oshowo omavi guunapelo unene sho oshikukuta tashi ka dhiginina muAguste naSeptemba, nonkalo ndjika otashi vulika yi ka etithe egwopevi lyongushu yiimuna, omatembu nomaso giinamwenyo iishona oshowo oongombe,” omushangwa tagu londodha.

Miitopolwa oyindji moshitopolwa shaKunene, aanangombe oya tembudhila nale oonkwandambi dhawo kiitopolwa yimwe nkoka ku uulithilo wu li hwepo.

Omuunganeki goSwapo moshitopolwa shaKunene, Samtaca Katjizemo, okwe shi ulike wo kutya onkalo yoshikukuta moshitopolwa moka oya ninga omukundu omunene. Iinamwenyo oyindji omalutu gawo otaga ulike nale uunkundi, onkalo ndjoka tayi pula ku katukwe onkalo ya kwata miiti ndjoka tayi ka shilipaleka pu ningwe oonkambadhala dhomakwatho gopaulumompumbwe. “Ewiliko lyopapolotika olya pumbwa okundungikwa shi nasha nonkalo ndjika, okupashulwa nokuhiywa li we talele po lyoyene oshitopolwa nokutala onkalo moka aantu ye li, unene Omupresidende gOrepublika yaNamibia,” Katjizemo ta ti. Ominista yUunamapya, Omeya nOmakuti, Dr. Nickey Iyambo, omushangwahokololo gwe gopauministeli metiyali okwa ti uuministeli we oshowo Oshikondo shOmakwatho gOpaulomompumbwe mOmbelewa yOmuprimaministeli oyi ipyakidhila nomapekapeko ngoka ye na okugandja kOkabinete ka vule okukundathana nokutseyika mpoka ka thikama moshinima shika.

Minista Iyambo ta gwedha po kutya epangelo olya tseya oonkalo dhimwe dhuunapelo wa nkundipala miitopolwa yimwe moshilongo.

Minista ta ti onkalo yoshikukuta yopethimbo ndika inayi dhiginina manga yi vule okutalika ko kepangelo kutya onkalo yoshikukuta moshilongo ashihe, kakele epangelo olya koneka iitopolwa yontumba moshilongo mbyoka tayi ka taalela ompumbwe yiipalutha, uunapelo wa nkundipala oshowo ompumbwe yomeya. “Elongelokumwe lyaakwashigwana okwiiyudha komayele gepangelo, otashi ka kwatha noonkondo uuna epangelo tali ka kambadhala okuungaunga noompumbwe dhawo miitopolwa mbyoka,” Minista ta ti.