WINDHOEK – Konyara makwedi gavali omu Presidente gwaSouth Africa Munekuto Jacob Zuma, gayatumbwidilire asi kuna kugavako mbatero nomiliyuna N$100 valivatereseko vaNamibia, sirongo esi runa gumu rukukutu.Nomiliyuna edi kwaditambesera asi dahepa kuyavatera vaNamibia, sirongo asi sina kara noruteni vana kutumbura asi tumbutumbu, mvura ezi zina puko.
Presidente gwaSouth Africa munekuto Jacob Zuma mvhura zina puko mwaMangundu kwayadingwire mosirongo esi siruwo soma zuva gavali peveta nokuyatumbwidira asi epangero lyendi kuna kugavako nomiliyuna R100 (N$100) eyi vana kumona asi mwaza mazuva aga kuvhura yikamoneke momarupe nkenye, kapisi moyimaliva mwelike.
Ose simpe kuna kundindira nkenye eyi nayitunda kosirongo saSouth-Africa.
Epangero lyaSouth-Africa kwatokora pwalyene mokuvatera sirongo saNamibia koruteni rwatumbutumbu egano eli tuna kutambura natuvenye mawoko gavali. Ose kuna kuhuguvara asi tayiwiza ntaantni tupu yimo ana kutanta hamutjanga gokabinete munekuto Frans Kapofi, apa kakere mepuragero nosayitunga zaNew Era kutunda apa Zuma gayadingwire sirongo esi. Elikwamo eli lyakere asi kuyatura upolitika noekonomi meruganeno kumwe poyirongo eyi yivali, age kwageve mbudi ezi apa gakauyungisire elipakerero lyombongarero zanavenye zosipesiyale.
Presidente gosirongo sina kwatente asi ame kuna gwenekere nombudi asi Namibia kunakara moruteni tupu ninayasiki.
Makura name nosigendo sange yiyo tuna tokora asi twahepa kukambekako kuwoko mokugava N$100 zonomiliyuna. Nose ntaantani tupu katutumpukire moruteni komaruha gamwe mosirongo setu.
Ose kuna kuliza kumwe none momukaro ogu muna kara nago ngesi. Sirongo saNamibia kapisi simwe soruteni nye kuna kumoneka asi monomvhura nye 30 dakapita hawe kapi tuna mono ruteni ngwendi roru.
Muuyungi gombongarero zanavenye Ndokotora Theo-Ben Gurirab, kukwateramo muhoko gwaNamibia siruwo esi vageve mbudi zokutanta asi epangero lyaSouth-Africa nokugava rupandu.
Ose kuna kugava rupandu kapisi kweyi ono gava yelike nye neyimuna kuturako kuwoko tupopereni vantu vetu.yimo ana kutanta Gurirab.
Konyara muhoka nagunye moNamibia kuna kuvavarura asi kapi vana kara nonondja, ndi asi kuna vagumu rukukutu. Vantu wokusika ko 400 000 kuna pumbwa mbatero, mokukwama epangero eli lyaturapo pangenderera asi vantu kuna kufa konzara.
Eturopo eli kwalitura paveta momazuva 17 May 2013, kumwe nokugava kouzuni asi sirongo nepangero sina pumbwa mbatero. Mukaro nye ogu gorukukutu, hawe kuna retesapo nombuto nayimwe ava kunu yimone siponga morwa rukukutu.
Etwaromo lyepangero kwakere asi muzangu gomo 2013, kuna kara tupu noperesenta 42% kuhetakanesa nogu gomo 2012. Ano yimuna yokusika konyara eyi varapota kuna siki ko 4000 yafa morwa rukukutu. Mukaro kuna yipa unene, konomukunda ngwendi dokomuzogo koWambo, Kavango naZambezi nomaruha gamwe gomonda zosirongo.
Namibia ngesi kuna kusimona asi sirongo sorukukutu kombindakano zaAfrika.
Dogoro papa kwato vana kugazara asi ngapi omu naziroka mvhura, vanafarama kuna kara nowoma asi yimuna yawo kuvhura yikafe.Yimuna kuna kufa konomukunda ngwendi Kunene, Oshana, Omusati naOmaheke ngoso.