!Auga!hūsi !gaeǁaredi Ministers Netumbo Nandi-Ndaitwahs ge Namibiab goma ǂgari-aona ǁîn hoan xa !hūbaib !nâ a ǂoaǂamsase !khōǀkhā tsî gere mî, nē ǂgari-aon ǀguixasib ǀkha ǂgariba !khō tsî !gâi!gâi!nâs mâsigu kara !gom ǁaegu !nâs ǀkha, !hūbaib !nâ a ǂoaǂamsa gomaǁgan-e ra ǂoaxa-ūsa.
Kaise go !gom i ǀkhurub mâsigu tsîn ge nē ǂgari-aona ǁîn ra sī!nâ ǂgao ǁgūbade xu ū-oa tama hâ. Nandi-Ndaitwahs ge nē mîǂgāba ǁnāpas ge ǂguro sîǂuis gomaǁgan-i 25 tongu disa, Philadelphias hîa United States !nâ ǂnôas ǁga gere sîǂui ǁaxasib tawa gere dī.
Nēs ge Namibiaba ǁîb nî ǂguro !hūse Afrikab !nâ ī, hîa gomaǁgan-e United Statesa !oa go sîǂuibase nî mâi.
Nē ǁnâugus !gaeǁares !nakab ge Namibiab hîa !norasase ra hâma tsî hormono!nâ gomaǁgan-i âb !aroma nē kurib !nâ 860 tongu di !gomsiba ūhâ gomaǁgan-e United Statesa !oa noxopa nî sîǂui hîa 2025ǁî kurib !nâ 5 000 tongu kōse nî ǂharose.
United States ge hoa !hūbaib !nâ ǁîba ǀgapise ǀawaǁgan-e ra ǂûse mâ. Amarikab ge sao rase 120 kiloxramgu ǀnōba !khōǂgā hâ gomaǁgan-e mâ ǀguiǀguibe khoe-i ra ǂûse mâ tis ge Us Departements !Hū-omkhâis dis !nuriba ra mî. “Amase ta tita ra mîs ge, Namibiab ǂgari-aon māsa ūhâ tsî ǂnuwiǁkhāsib xa ǀoa hâsa.
Tita ge kaise ǂnīsase ra tsâ tsî mâ ǀguiǀguibe ǂgari-ao-i Namibiab di-e ǀgawasa ra ūǁnâba. Nēn ge ama !gari-aona Namibiab mâǀgai-aon !hūb !nâ,” tis ge Nandi-Ndaitwahs hîa ǀgamǁî ǂaib tsîna !hūb di !naka ǂnôa ǂguro ministerse tani hâsa gere ǁgâiǂuisen. Meatcos ge ǂoago kurib di ǀKhūǁkhâb ǀams ai ǂgaoǀkhāsa 480 !gôab ǂāhe nî goman dib xa tsēkorobe ǁaupexa 620 gomana gere ǂā.
Meatcos ge ǀhaob ai 115 000 gomana ǀgui kurib !nâ ǀAeǁgams ǂāǂharuguba xu ge ǂā. ǀHaob ai ge goma ǁamaxū-aona !oa!ū a mātarehe maris ge N$1.1 biljuns ai ge sī tsî hoa!nâ-aixase !hūsâuǁkhāsib !hūb dib tsî !hū-omkhâis !âba ge ǀomkhâi kai.
!Hanaǂgāb ge ǁaupexa 5%ga Namibiab sâuǁkhāsiba omkhâis kōse ra ǀaro, xaweb ge ǂgarib hîa gomana !khōǂgā hâba ǁaupexa ǀgam!nonaǁî!âb ǁanǂgāsaben hōǂgās dib hōǂgāsa ra īǁkhā kai.
ǂOa ge kurib, 2019 !nâb ge Namibiaba ǁaupexa 12,400 tongu ǁgan-e ge sîǂui, Norwayb, Britaini, Europeab !Gaeǁaresa !hūgu tsî Chinese ǂharuguga !oa.