Alvine Kapitako
Windhoek
Katengo kabundui ili kaka zibahala ka Namsov Fishing Enterprises (NFE) kakusebelisa katengo ka Namsov Community Trust (NCT) nekaneuzi masheleñi afita fa N$500,000 Labulalu viki yefelile, kuneulela babusisi balikiliti zelishumi kazene zanaha, ili kalulo yeo katengo kabapala hala kutusa sicaba.
Masheleñi akasebeliswa mwakutisa zwelopili kalipisinisi mwalikiliti kaufela. Kasilimo sa 2014 katengo ka NCT nekatatekile kalulo yakutisa zwelopili kaswalisano nibabusisi balikiliti zanaha ze lishumi kazene mi nebabupile kalulo yakutisa zwelopili ye etelezwi kibabusisi. Kutisa cwale katengo ka NCT sekasulile masheleñi afita fabolule bashumi amabeli ka alobapeli, kuneulela tutengo twalizwelopili mwalikiliti totu etelezwi kibabusisi.
Masheleñi ao ayalilwe mwanako yalilimo zene mi ‘abezwi kakulikanelela mwalikiliti kaufela. Tutengo twa zwelopili totu etelezwi kibabusisi tubapala kalulo yakususuweza tutengo twalikiliti kulemuha litokwahalo zemwalikiliti, nikubona kuli lituso zeswanela zafiwa kanako yelukela.
Kalulo yecwalo ibupa bukamuso bwakutisa zwelopili nikuhulisa sifumu mwalikiliti zanaha Namibia. Masheleñi nafilwe kanako yamulalelo omutuna, iliko libuabui zeshelashelana nelibulezi hala kalulo tuna katengo ka NCT kabapalile mwakutusa sicaba mwalikiliti kaufela.
Hakubaliwa zeñwi zalipisinisi, kulima lico, ni tuto sihulu famayemo apahami, nekukonahalile mwahala sicaba sesishebile, sene sisakoni kuitusa sona siñi, kono bakeñisa tutengo twababusisi mwalikiliti sicaba nesitusizwe. Likwambuyu yabona zabundui Bernhard Esau nalumbile katengo ka Namsov katundamo yakona mwakutusa sicaba sesishebile, sihulu kakusebelisa tutengo twababusisi mwalilimo zene zefelile. Esau natabisizwe hape kuli kalulo yabundui kasibili isweli musebezi omutuna mwakutusa sicaba.
“Taba ye itisa mayemo amande kwasicaba,” nekuekelize Esau. Kuzwa nako yaba likwambuyu, Esau usweli kususueza lipisinisi zabundui kuno tusa sicaba. Nabulezi kabubebe kono kuli lipisisi zabundui zalizibahali hahulu kakusula lineulo zetuna. “Sifumu sakusaikabela hasi ineleli. Sifumu sabundui bwaluna siswanezi kuciwa kibayahi banaha Namibia kaufela, mi kutusa sicaba kiyeñwi yalinzila yeo siswanezi kusebeliswa,” nekubulezi Esau. Kakuekeza kuli kutusa sicaba kizwelopili yeipitezi. “Kalulo yecwalo yatusa mwakulwanisa bunjebwe,” nahatelezi.
Muñasipula wakatengo ka NFE ili kakali mwahala katengo ka NCT, Sebuloni Kankondi, naize kwakonahala kubupa swalisano nisicaba ili kalulo yeo babusisi sebaezize. “Hamukoni kulwanisa bunjebwe haiba hamufelisi kuicanganisa kakuli kuicanganisa kona kokutisa hahulu bunjebwe,” nekubulezi Kankondi. Naekelize kuli lipisinisi zeñata nelilemuhilwe nikubupwa hande. “Zeñwi nelipalile kono kupala nikona nikalulo yatulo,” nekubulezi Kankondi, kakuekeza kuli lipisisini zeñwi lisali mwalitukiso. “Babusisi bautwisisa litokwahalo zalilalanda kulufita,” nabulezi hape kuli babusisi nebabonisize ciseho yetuna hala lilimo zene zefelile.
Hanabulela kanako yeswana muongaongi wakatengo ka NCT, Tuna Willem, naize kutusa sicaba kusike kwasiwa feela mwamazoho akatengo ka Namsov nitutengo totuñwi. “Kono kaufela luna luswanezi kubuziwa selusweli kukutisa”. Nabulezi mwaliñolo labamitende kuli hakitaba yelikani kufa lituso. “Luswanezi kutusa lilalanda zaluna kuli sicaba siutwisise taba yakufa lituso mi sieze cwalo kazazi nizazi,” nekubulezi Willem.