Xoa-aos: Albertina Nakales
׀AEǁGAMS – ׀Anes !Khawagas Kai!ā !âb ║Hûi!nâ╪haris ╪Gī╪gosi ╪Gae╪gui-ao tsî ǁkhāti !Naka╪nôa Ministeri !Hūdi tsî Khoena Hâ!khaimas dib, !Gôahesa Theo Diergaardti ge New Erab ╪hôare-aos Albertina Nakales ׀kha ║gam║are-e ge ūhâ i mâsigu tsî !gomsin nē ║hûi!nâ╪haris ╪namipe hân tsî omkhâisens ǁhōn xa.
NE: Mâti kō khoena sa ║hûi!nâ╪haris !nâ -║an hâ tsî mâna a dana ╪hâsi Tobias Hainyeko ║Hûi!nâ╪haris !nâ ║an hâ khoen dina?
TD: ║Nāpan ge 15 000 khoena nē ║Hûi!nâ╪haris !nâ ║an hâ. ǁÎn di ╪hâsigu ge ǁanai !hūdi, ǁgam-i, ╪khari-omn tsî !nan׀gaiba ūhâsa. Omna hōbasens ge a kai tsûadana.
NE: ║Nāpab ge hoa!nâ-aixa ╪gom ׀gauba khoen ║aegu hâ ║hûi!nâ╪haridi ╪gi╪go mâisan ra ║hûi!nâ╪haridi hîan ra ╪gom!gâ-aihe ║hûidi !nâde ║hûis ║aeb ga mâtoa o ׀gui sarisa. Mâtits nē ╪âi׀gaub ╪namipe sa beros tsî sa ׀hûhâsib khoen satsa ge nē !haros !nâ ǁhûi╪gān ║aega hâ !gae║ares tsî sîsen׀haosa xoa!ā ║khā?
TD: Tita ge kaise !gâi sîsenǁareba tit age nē !haros !nâ ǁhûi╪gā khoen ׀kha ūhâ. Tita ge ׀oasase mâ Fraitaxs hoasa ti beros !nâ hâ ti khoena ta nî !oabase. Tita ge ╪haridi ╪nûde ra ╪gaikhâi ǁgamǁarede da nî ūhâ tsî orede hōse. ǁÎn ׀khāba xun nî ǁgariǁgarisa xūna hâs kara on ge ╪nûde ׀aweǁgui tsî ra ǁkhau╪uide. Sida ge kaise a ׀gūgu. Beros ge hoaǁae a ǁkhowa-amsa tsî khoen xa ra ׀oa. Sats ge tsēkorobets nē beros tawa nî ׀khī ║aeb hoaba khoena nēpa nî ׀hao-ū, khoen hîa tita ׀awemā-aota tsîna ra ׀awemāse khoen omkhâisens ׀kha !gae║aresa ūhâ ║hōn ╪namipe. Tita ge kaise ╪uru tsî ׀gūgu sîsen║areba ti khoen ׀kha ūhâ omkhâisens tsî ║hōn ║îna ra tsâ׀khān ╪namipe. ║Khātin ge ║îna ╪gō╪gae tsî ║khowa-amsa mûdi ׀kha ra hâma tsî !haese ra ╪gō׀au te ti tsēkorobe sîsenni ׀khara ׀khāb ║ga ra ║numisen tin kara mûo, tsî ta ge tita ║nā mînubahede hoa║ae ū!oa tsî dī-ūnu ║khā ta apa ra dī-ūnu.”
NE: Mâ projekn tsî ׀hûhâsiba omkhâis !aroma ╪âi!nâǁguisa xūnants ge ╪gâxa-ū ׀awemā-aosets ge ║hûihes khao!gâ?
TD: Ai!âs ge nē ǁhûi!nâ╪harisa DTAs ╪gae╪guis !naka ge hâ i. Tita ge ╪guro ╪gi╪gosi ׀awemā-aota SWAPO !nans ׀khāba xu ge 2004ǁî kuri a ╪gâxata nē beros !nâ. Nēsis kōse da ge ׀Anes !nās !aroma ╪hanub tsî aitsama mâbasen hâ ǁguiri-aona xu !gôa!gôab ai N$120 miljunsa mā╪ui hâ. ╪Gurose da ge ǁhûi!nâ╪haris berosa ge ╪nuwi !oabade khoen tawa ׀gūse hā-ūs !aroma. Sao rase da ge Blok Gb !nâ ╪hâ╪hâsa !oabade ge sī-ū. ǁKhāti da ge N$22 miljunsa ge sîsenū ǁkhawa !gâi!gâi!nâs St Marys ׀Aeǁgâuba dis !aroma. ╪Hanub berodi, aiǁgause ǁgau!nâs, !hū-omkhâis tsî !hana╪gās, tsî ╪hanu-aisib dis hâdi ge ge !gâi!gâi!nâhe, ׀oron ׀guina ╪gaikhâis ase.
NE: Nē projekna dītoahen ge, tsî hânan nî dītoahes kara o ׀nain ge sa ׀hûhâsib khoena !oa mā╪uihe?
TD: Nē projekn ge hoan hîa ge dītoahe. Blok Gb !nâ ׀guin ge noxopa !gao!gao ╪hâsigu khoen diga nî gowa׀îhe. Omaon ge ׀nai ǁnā ╪haris !nâ a ǁaxa. ׀Nai i ge 99 persentgu di projekna ׀hûhâsib khoena ge ǁkhaeǁnâhe. Tita tsîn ge N$1.5 miljunsa ge !khō!oa 30 omde ta kairan tsî sorosi !nubusina ūhâ khoen !aroma nî omse tsî nē omdi ge ׀nai ge dītoahe tsî khoena ge doe╪gâ.
NE: Nē ╪âi!nâ║guisa projekdi ga a sîsentsoatsoa o mâti kō sîsenga nî ╪nuwihe sîsenosiba gowa׀îs ase? Tsî mâti kō marisab ╪hanuba nî mā╪ui nē projekdi ai?
TD: Sida ge ╪auna sîsen!ēde ge ╪nuwi tsî ra ╪nuwi ǁaerob ׀guib didi ka xawe. Nēti ī sîsentsoatsoas projekn dis ǁaeb !nân ge ╪gui khoena sîsenga ra ūhâ tsîb ge ╪hanuba ǁaupexa N$120 miljunsa ra mā╪ui.
NE: Mâti di nē projekde nē ║hûi!nâ╪haris khoen di omkhâisens !nâ ge hui tamas ka io nî hui tsî ║în ûi׀gauga ׀khara׀khara? Nau mîdi !nâ khoen di ûi׀gauga ׀khara׀kharahe gu ge?
TD: Tsoatsoas !nâ da ge ǁhûi!nâharis !aroma bero-e ge ūhâ tama hâ i, xawe dig e ╪hanub !oabde khoena !oa nēsi ׀gūse ge hā-ūhe. Sida ge ׀nai !kharaga ǁanǁguigu !nâ ǁgam-i tsî !nan׀gaiba khoena ge sī-ūba tsî ׀khara׀kharasib hîan khoena nēs !nâ-ū ge hōba a mû ǁkhā. Build Togethers !aromas tsînan ge khoena ׀khuwis tsî ǁkhāti hui!nâs maride hō tsî omde ge ombasen tsî sâsâse nēsi ǁîn omdi !nâ ╪nôa.
NE: Mâ ׀nî hâ projekn tsîna noxopa a ╪âi!nâ║guisa sa ╪haris !nâ tsî marina hân a nē ׀awe║guisa projekde ╪nā║nâ kais !aroma tamas ka iob marisihuiba a !gomsi?
TD: Projekdi ge ╪gui omna oms ׀aweǁguib !naka hâ. Sida ge ra ׀aweǁgui ǁaupexa 62 omde National Housing Enterprise tamas ka io NHEs !naka omsa. NHEs ge ׀nai ǁnā omdi nî omaihe !hūde ge !anutoa. ǁNās xō׀khā da ge ra ╪gom ǁaupexa da 80 omde ╪hanub ׀aweǁgui hâ ╪gui omde oms di projeks !naka nî hōsa. Nē omdi ge ǁkhāti Ministris ׀Kharisi tsî !Ā!nāsi ╪Gae╪guis,
Ommās tsî !Garo!ā Omkhâis dis xa nî sîsentsoatsoa kaihe. Hui!nâs maridi ge ׀nai dītoasase ║goe, sida ge projekn ׀guin ׀kha nî ╪oaxa. ╪Gae╪guis !nâ mâ ╪hanub ׀kha da ge sida ║hûi!nâ╪haris ╪hâsiga nî ׀goragu tsî tā ║în nî sida hā tsî mîma tsēsa nî !âu╪nû.
NE: Mâna a hoa!nâ-aixa !gomsi sa ╪haris khoen ra hō!âna tsî satsa ׀awemā-aots ase mâ oresats ge hā-ū?
TD:!Gomsib nēpa ׀gaisase hâb ge sîsenosiba ╪khamkhoesib ǁaegu. Khoen ge kai!ādi ǁga ra !khoe sîsenosib xa ra !aromahese ǁnāti ī ╪gom!gâb ׀nîsi sîsen-e hōs dib !naka. Nau ׀khāb ain ׀nîna nē ǁhûi!nâ╪harisa xu ra ╪oa skolga si ׀nîpa ╪gâ tamas ka io ׀ae!khōmâsigu !aroma. Nē mâsib ge ╪hanuba !gomsib !naka ra mâi khoena hâ!khaina mās diba. ╪Gui khoen ge ǁkhāti tsēkorope ׀Aeǁgams ǁga sîsen!gû tsî ǁkhawa ra oahā. Khoen sida ǁhûi!nâ╪haris dina sîsenmās ase da ge omkurus ╪harugub !nâ sîsen!ēde ge ╪nuwi. Khoena da ge ge ╪gao╪gao!nâ ╪hunuma sîsen׀aweǁguigu ׀kha hā tsî aitsama sîsenbasens īǁkhāsiga ╪nuwibasens !aroma.