Yeya nu Ngumayenene Ngavaze! A kwa sewa ape kehi yo tji-veke o ku yenda ko mbon-garero mo makuru hungi wo wongondjero yo mbwaneno pokati na mokati ko Vaherero ndji ma ihaama tjiyeri yane ku Sninarindi nu ndji ma-peya airire ombongarero o na makuru hungi, ngunda mape nuka oruho rwo polotika. Ovanane tjiva vombazu ve rihumburura no mbon-garero ohepero indji. Otjo tjiri vena omapu nguvenayo. Muwo muna o mapu o mazuvakwa tjinene. Ngumaeye ko u rizemburuka omirari mu vanangererwe mbirivyo no ndengero ndje ve pwire ndjimakuzu ya kaiyere mo manangeto wao. Wina matuzuu kutja omuhapo wo mbongarero indji wina una o ungundipare nandarire kutja ovahongwa ovahenendu vatuua kohonga yetemba indi oku rihongora noku ritumbura. Ovahenendu imba ozonongo Zed Ngavirue, Mose Tjitendero na Becky Ndjoze-Ojo. Hapo mapeya ombwaneno mo Vaherero ndja kotovara otja tjiya koto-vara nu ndja koverwa oku hina o ngamburiro, o hahi-zire, no kuhina o ondenga-saneno no mavarasaneno a i kwatua i yo mbongarero ya kangamwa? Ka tjarira o u pupu o kupa imba mberi kongotue yo hani indji, ovanane vombazu peke peke, o ka ruveze kapeke ko ku nungu nungasana rutenga oku yarura omapindi pehi no kutja a vehanyandere omeho nomatui wotjiwana? O tjinga peri kapena ngu mapatana kutja pena ozom-bepo nda pama ndu maze-hepa o suviriro. Posyo o mbongarero ya Kakakarara kandjiri osuviriro yo zombepo nde rikuta inda. Wina matuzuu kutja Ovambanderu vanangwa kombongareo indji noho. Tjeri o hepero mo ruveze indui o koo kutja o mbon-garero ya Kakarara yeya na vehe mbena o ngendo yo komutima no mbwaneno yo Vaherero no mbwiro yawo vasere o kwiipa o hambwa-rakana kutja irire ondone- no. Kaku nyengura o ngond-jero yo Mbara Kuaima Rirua-ko ngwa yeta ondunge i nd-ji. O mundu kona o mwano warwe pendje no ku rik-wamba ko ndando ye ombwa ndoovazu o ndando ya kat-jotjiri okuwondjozora o u yenda ko mbwaneno. Otjiwana tjo Herero, tjitja haverwa ohani nozombosa tjasere okuzemba ombita-saneno yatjo natjike ondjira yo kohange nondje-sirasaneno. Ovanane vetu vombazu ngave pezuve nawa kutja ovo kavanene po tjiwana otjini tjivenana. Nga verisusupare veri kotamene komurungu wo vandu vawo mbena o nyota yohange. O vanane nga veyende ko Kakakarara no u rizembu-ruka o u paturuke a veri ko-vipato o ku yandja no ku ya kura mena ro hange mo tji-wana tjao. O Kakarara nga ke rire o ma u tiro wo ma hungiro wo vi rwaro vyo hani. Mapeya a peha kara o ruveze rwarwe. Indjo Mbara Riruako, ngazemburuke kutja nan-darire kutja oo mutwe won-danga mezuko wo mautiro wo uyenda wo hange imbwi, o mbonagrero ya Kakarara nambano kaye. Ngapate omake mumwe ma yandjere Ngavirue, Tjitendero na Ndjoze-Ojo oku tauva etemba indi. Kahepero oku peraisa kutja o mbongarero ya Kakarara ma yiundjirwa oku tuapo omuhunga omukahu wo Tjisuta. Ohoromende ya Namibia tjimuna wina o vana tjari varwe vo Vaherero mon-gondjero yawo yo Tjisuta, kutja okuza mo ukoto wehi nganduu mo rukondua na mouye, veri kovipato veund-ja oku vatera. Karure nu kana mbano tjandje vaurwa ndoovazu otjiwana ka tji kohorere o muvanda watjo. Indji oo ndimwa yo Mbongarero ya Kakarara no mbwaneno yo Vaherero. (Omatjangwa inga o umune wo ngora-mambo indji o New Era).