Omutjange wOnganda Oini
Otjomuise-Orutu nduriheri rwohoromende rwehi rOvandoitji rongondjero yokuzemisa ozondambo zohuurire notjimbi tjohuurire indwi o Berlin –Postkolonial, marutja runohange onene kondando ya Namibia na Tanzania okuyapamwe ombura ndjimaiyende mu Tengarindi mo Tanzania okuzemburuka Ovita vya Maji Maji kuna Ovandoitji mehindo .
Ondunge indji yatumbukire pombongarero ndjari motjihuro ohongora tjehi rOvandoitji, o Berlina, ohunga no Virumatwa vyOhuurire vya Prussia, Ovihuze nOmatupa Motuveze Twovipwikwa vyOmakuruhungi vya Berlina. Otuhindo okuza komahi ayeevari inga, o Namibia na Tanzina twakarere pombongarero indji ndjari omayuva tjiyari 14-15 komweze imbwi.
Omuhaamise wOkomiti yOtjiÞiro Otjindjandja tjOvaherero nOvambanderu, Utjiua Muiinjangue, wananene oruhindo rwo komiti indji, mumwari omutjangerepo wayo, Nokokure Veii, Jazepovandu Neumann na Uanee Haukambe. Ovo Oritjatatu otjivakotokere konganda kombunda ape oviveke vivari mbivakakarere kehi rOvandoijtji movitjitwa vyo TjiÞiro Otjindjandja.
Ovita vya Maji Maji wina mbitjiukwa otjo Ruzungo rwa Maji Maji yari ovita vyomihoko peke peke vya Tanzania okupirura ohuurire yehi rOvandoitji pokati kozombura inÿa o 1905 no 1907. Orutu indwi marutja ohepero okupirura etiku rovahuure rokuha¿a nokuhonapara nokukurama pamwe mongondjero yokuyarurapo mbyapiramisiwa iyohuurire. Marutja runongamburiro kutja otjihungiriro ohunga novirumatwa vya Berlina vyohuurire tjasere okuuta nambano nai nu katjisere okuuhara amatjiturikwa nganduu kOmerikundiro wa Humboldt ngumayeutu mo 2019.
Ngunda aperi nao Oritjaine ndazuko omapurateneno wotjiposa tjo Tjitiro Otjinndjandja tjitjahitisiwa iyOvaherero nOvakwena motjombanguriro tjorukondwa tja New York mOmahi Omakutasane ya Amerika tjaturikirwe rukwao otjikando otjitjatatu. Omutjanegero wo New Era mo New York Kate Schoenbach Omandaha watjangere kutja ngunda ehi rOvandoitji ndahungamwa iyotjiposa ihi ngamba kariyatwapo ohahende. Ohahende yoverihekene kotjombanguriro, Kenneth McCallion, Oritjaine ndazuko wakwambereko otjombanguriro kutja Orupa rOviposa Vyopendje rwa America karuyatara motji¿a ihi nu munao otjiruhiyakapitisa otutuu twotjiposa korupa orukwao rwehi rOvadnoitji rOviposa Vyopendje. Munao McCallion opaningirire otjombanguriro okungunda amatjihanika okuyandjera orupa rwa America indwi oruveze okuvasisa otutuu itwi korupa orukwao rwehi rOvandoitji. Omupangure Laura Taylor Swain waitaverere eningira indi natwirike otjiposa komayuva tjiyeri 28 ku Rozonÿu ombura ndjimaiyende.
Ngunda aperi mombuze yarwe ndjatjama no Tjitiro Otjindjandja orutu indwi o Berlin Post-Kolonial rwahindire orutuu kozombara zOvakwena oo Petrus Kooper na Dawid Frederick mumaruraisa ongendo yaro nomarambero wa ngwari omuhaamise wokomiti yOtjiÞiro Otjindjandja tjOvakwena, Ida Hoffmanna, mokomiti indji. Tjiyari 20 ku Ndengani Hoffmanna otjayakura ondjivisiro yokurambwa okuza kEhika rOvanane vOmbazu vOvakwena. Marutja Hoffmanna iumwe waimba “mbekondja nomasa orukosi rokutja Ovandoijti veningire ondjesiro nuvesute” nu momeho wotjiwana tjOvandoitji mehindo eraka re irimwe romaraka ngemunndegero tjinene.
O Berlin Post-Kolonial marutja Hoffmanna “otjihenÿe tjonganda tjitjikamenwa oura” nguhakaenisa oviungura vyaro kunaimbi mbikayenda mo Namibia narutja omaisameno we mokomiti indji marire otjipwite koviwana vya Namibia komamuho wehi. “Omaisameno we mayetwa moumba omaunguriro kumwe ngavatera okutunga oure wozombura. Matuzeri katjotjiri kutja ondiero indji maiyenene okuyarukirwa momwano mbumauyenene okutjevera otjiungura otjihuze kweÞe atuhe nokutuwaneka,” Christian Kopp na Reinhardt Kossler vo Berlin Post-Kolonial mavetja.