Otjomuise
Ongunÿe yo muhoko wOvaherero notjihenÿe tjawo kaa ukamene oura wawo, o Keniha yErapi rOtjiserandu, Petrus Itjanga Hiuii, ngwa Þire Oroviungura ndazuko, ma suvisiwa Osondaha indi mOkahandja.
Hiuii waÞi rire ponganda mOtjomuise mena roukurundu. Wari nozombura o 106. Eye wari oka¿epo kOtjirata tjOzombara zOvaherero nomunane werapi rOtjiserandu. Ombara Vipuira Kapuuo wa Vitoto wa raere o New Era kutja Hiuii wa kara norupa orunahepero tjinene motjiwa¿a tjOvaherero eye mbye tjitjitira ovi¿a ovingi. “Hiuii wari omupyuke, omunane wombazu omutjiukwa. Wari okuwoko okunene kaumwe wovanane vOvaherero wa Vitoto ohongora, Jakob Kapeua, kehi younane [wOmbara Otjitambi] Hosea KuÞako,” Kapuuo matja.
Tjayandja ehi ro kongotue ohunga nongarero ya Hiuii kombanda yehi, Kapuuo matja tjiyari 23 ku Senina¿i mo 1923, Hiuii pamwe nomitanda vyarwe o 150 va kawondja pehi okuza mOtjomuise okuyenda kOkahandja oku ka horeka omaÞupa [wOmbara Otjitambi] Samuel Maharero okuza ko Tjauana ku ya sesurwa. “Wa ungurira Ovaherero ovi¿a ovikumise, watopora omboora ondenga ndjayandja omeva kOkahandja puna Benasius Katjamuramba Uahongora. Mo 1946 wari umwe waimba mbatjanga ongunÿeveta yErapi rOtjiserandu,” Kapuuo watja.
Ombura ndji maikongorere mo 1947, Hiuii puna Kapeua vaya kOkahandja oku katwa omunwe kembo korutuu romutjemo ohunga nongaro yehupo yOvanamibia, oro nduva hinda nOmuhonge Michael Scoot kOmihoko Omikutasane. Kapuuo ma weza ko kutja komurungu wo ngutukiro, mena rokutja oruveze indo ovazoozu kaa veyandjerwa oku worongana, Hiuii wa woronganisa ozombongarero zo ku hungira otjiposa tjongutukiro yehi kehi yotjiwova tjo kutja ozerapi rOtjiserandu. Eye wari Ongenerara Verematjara ozombura ozengi posyo tjauta okumuna kutja mayende ama ngundipara no ku Þukara, eye otjiÞo ihi etji yandja ku Hiskia Mazeingo wa Vitoto. Kapuuo matja mena ro hambwaraka¿a ye opa perwa otjiÞo tjo Keniha tjaÞu natjo.
Kapuuo matja ovimbumba mavi sekama Oroviungura okuyenda kOtjongombe kOvitoto. Maweza kutja omuyaruke ma ya kurwa noukambe mOkandjira Ovaherero muva rwisira Ovandoitji ovahuure. “Mayakurwa nerapi rOtjiserandu. Osondaha muhuko munene mai kOkahandja eye puma kasuvisiwa pEtjo rOzombangane zOvaherero,” Kapuuo maraisa nao. Komurungu wo mbakero, Kapuuo matja Hiuii makatanauka po Komando mOkahandja otjo po¿a pa ungurira otjo ndjozikiro kuye. Tjapurwa kutja hapo Hiuii maze mburukwa vi, Kapuuo maziri kutja: “Wari omutjiwe wo ma kuruhungi. Atjihe tjee hatjiwa ee kapura kuye.
Otjikumise, wari no u rizemburukwa ouwa, kaa zembi ovandu no ma yuva wo zo ngwatero zawo nandarire ongwatero yovandu peke peke.” Kapuuo wakuu kovanane avehe vombazu okuza kotupa atuhe twehi, tjinene nene okuza komarapi ayeetaatu, Otjingirine, Otjiserandu nOtjiyapa na toko avehe oku zara ovivara imbi no mu zaro oku raisa ondjozikiro ku Hiuii mena rokutja wari omunane. Hiuii wa kupire no vakazendu ve aveevari vaÞa rukuru. “Waari nomwatje omukazona umwe. Ovasya ve novanatje vovanatje ombaa vekara punaye,” Kapuuo wa yanda nainga.
