Oshimaliwa kOomuma shIihakanwa yOshikukuta

Home Archived Oshimaliwa kOomuma shIihakanwa yOshikukuta

WINDHOEK –  Onkalo yoshikukuta moNamibia muule womimvo oya etitha AmushangaNdjayi gOngongahangano yOongeleki dhaLutheri mUuyuni (Lutheran World Federation-LWF), Martin Jonge a tule po oprojeka yethimbo efupi okugandja oshimaliwa N$100 kaakwashigwana 4 000 mboka ya gumwa konkalo yoshikukuta moshilongo. Oprojeka ndjika yoLutheran World Federation –LWF, yokugandja N$100 kaantu oohandimwe ye li 4000 otayi ka tulwa miilonga kuukumwe woongeleki muuyuni auhe, ano oongeleki dhoka dhi uvite ohenda omolwedhengo lyoshikukuta shoka sha guma nayi noonkondo konyala aakwashigwana ye li 900 000 moshilongo ashihe. Oshimaliwa shika koomuma otashi ka tameka okutopolwa okuza pokati komwedhi nguka,  Septemba 2013, sigo Maalitsa 2014 omanga eteyo tali landula inali tameka.

Onkambadhala ndjika yethimbo efupi yi nasha nomakwatho goshikukuta oya etithwa  koonkundana dhi nasha nuupyakadhi woshikukuta mboka wa kundanekwa koIntaneta ( Internet) muule woomwedhi ndatu dha piti.

Jonge okwa tseyitha shika mOmaandaha.  Omumbishofi nale gOngeleki yoEvangelical Lutheran Church in Namibia, Zephania Kameeta, ota ti ongundu okwa li ya ningi omapekaapeko gwopetameko moshilongo ashihe momwedhi Juni okukonaakona onkalo yoshikukuta moshilongo. “Konima yomapekaapeko okwa li sha konekwa kutya aakwashigwana moshilongo otaya hepekwa konkalo yaNakiidhi kaHalwenya nondjala, oshowo kutya iimuna yawo oya tameka okusa po kondjala. Oongeleki odha ningi ihe etokolo okukwatha epangelo moonkambadhala dhalyo  mokugandja oshimaliwa kaakwashigwana mboka ya tothwa mo opo ya vule okuhupa monkalo ndjika,” osho Kameeta ta ti.

“Otwa li twa totha mo aantu yane, mukehe shimwe shomiitopolwa mbyoka ya dhengwa unene ngaashi moHardap, Kunene, Omusati noKavango, moka twa totha mo konyala aakwashigwana ye li 4 000 momikunda dhontumba mboka taya ka mona N$100 muule woomwedhi ne sigo hamano tadhi landula. Otwe shi koneke kutya oshigwana mOmusati  osha hepekwa unene komeya gefundja omimvo mbali dha piti, omanga oshigwana moKunene inashi mona nando omata gomvula, noye li taya hepekwa lela koshikukuta,” osho Kameeta ta yelitha. Omusita Claudia Haarmenn ota ti aantu mboka haya kwata nale omakwatho gepangelo ngaashi aakulupe, oothigwa oshowo aantu mboka haya kwata oshimaliwa sha konda iiyemo N$4 200 itaya ka kwatelwa mo moprojeka ndjika.

“Pethimbo ndika otwi ipyakidhila nomukalo gwokushangitha aantu mokati kaakwashigwana mboka okupitila mOpoosa yaNamibia (NamPost).  Noshimaliwa shika aantu otaya ka vula ihe okulanda uusila wepungu, iikulya yilwe nenge iikulya yiimuna yawo,” osho Haarmenn ta ti. Ota ti okupitila momapekaapeko oshowo omukalo gomaishangitho, aantu oya koneke lela ompumbwe yiikulya oshowo aantu yamwe moNooli ya tameka nale nokuli okulya po oombuto dhawo dhomumvo tagu ya. “Nonando omvula oye ya, kaye na we shoka taya ka kuna momapya gawo,” osho ta ti. Kakele koshimaliwa shika, oongeleki otadhi ka gandja ishewe ooproholama dhomadheulo oshowo omayambidhidho  galwe moka aaleli yopambepo – aasita taya ka ya mokati koshigwana nokuyambidhidha mboka ya kanitha iimuna yawo oshowo mboka ya sa ondjala.  “Shika oshi li onkambadhala yopaigwana koLutheran World Federation melongelokumwe noongeleki ndatu dhaLutheri moNamibia,” osho omusita ta ti.  Kameeta ota ti kutya kashishi owala oshinima shi nasha nondjala oyo awike ndele nomukithi wo. “Aantu ngele oya sa ondjala ohaya vulu okukwatwa nuupu komikithi. Oshi li wo sha guma elongo moka aanona taya yi koosikola inaya lya sha.

Onkalo ndjika otayi tilitha. Ngele inatu mona omuloka, omuyalu gwaantu oyendji mboka taya ka gumwa otagu ka londa,” osho ta ti. Omiyalu okuza kEhangano lyOmushigakano Omutiligane moNamibia otagu ulike kutya aantu ye li 900 000 oya gumwa konkalo yoshikukuta. “Oshi li lela onkalo yoshiponga ya dhiginina.  Sho oomwedhi tadhi yi pwaa na omuloka, otashi vulika etata lyomuyalu gwaakwashigwana yaNamibia otagu ka taalela onkalo yoshikukuta okuthika pehulilo lyomumvo,” osho Kameeta ta ti nonkumwe. Mokupopya poshiningwanima shoka, Omumbishofi Tomas Ndawanapo a za moAngola, ota ti oshitopolwa shuumbugantu woshilongo shawo miitopolwa ngaashi Namibe naCunene oya dhengwa wo ya lila konkalo yoshikukuta pethimbo ndika. Aantu niinamwenyo otayi si,” osho a holola. Ota ti omagongalo 29 gomomagongalo 59 miitopolwa mbyoka oge li lela mompumbwe onene yomakwatho giikulya.

Kakele ina vula okutumbula kutya aantu yangapi ya gumwa koshikukuta, ihe okwe shi koleke kutya aantu niinamwenyo otayi si. Pokati mpoka, Oshikondo shOmakwatho nEgameno lyAakwashigwana mOkomisi yaEuropa (European Commission’s Humanitarian Aid and Civil Protection Department –ECHO) otashi gandja oEUR 300 000 okupitila mOngongahangano yOpaigwana yOmushigakano Omutiligane okuyambidhidha  Ehangano lyOmushigakano Omutiligane moNamibia okutula miilonga omayambidhidho ge nasha noshikukuta.  Elalakano enene lyonkatu ndjika, kohi yoshipalanyolo: Omakwatho gOpauntu koshikukuta kaakwashigwana mboka ya gumwa moNamibia, otali ka kala okuyambidhidha onkalo yuukalinawa oshowo onkalonawa mokati kaantu mboka ya pumbwa omakwatho oshowo mboka kaye na iikulya moNamibia, notashi ka kwatela mo unene egandjo lyiikulya yethimbo efupi kaantu oohandimwe ye li 2000, osho kwa li sha tseyithwa mOmaandaha.  Etulomiilonga ndika otali ka kwata konyala oomwedhi hamano okuza mOmaandaha miitopolwa ngaashi moKavango, Ohangwena, Oshikoto oshowo Kunene.

Ehangano lyOmushigakano Omutiligane moNamibia ohali wilike ‘ooproholama dhokugandja iikulya’ kumboka ya pumbwa omayambidhidho gopauntu ngaashi aanona, oomeme ye li momategelelo, aakulupe oshowo aantu ye na uulema. Ooproholama dhokugandja iikulya odha thanekwa okutulwa pomahala gwontumba ngoka ga tothwa mo kEhangano lyOmushigakano Omutiligane moNamibia melongelokumwe nomalelo goondoolopa. Eyambidhidho lyoECHO otali lalakanene okundjeka po oprojeka ndjika opo yi vule okukwatha aantu oyendji. Mboka taya ka mona omakwatho shaa shi meukililo okuza meyambidhidho lyoECHO  aayiyambi mboka taya ka mona omadheulo kombinga yegameno lyoondja oshowo ewiliko lyoproholama ndjoka tayi yambidhidhwa koECHO. Shika otashi ka endela wo pamwe netsokumweuvathano lyoECHO nOmahangano gOmushigakano Omutiligane moNamibia naSpain, okondalaka ndjoka ya thikama po mokapandi koshimaliwa shoEUR 410 000 tashi lalakanene okuyambidhidha iigwana shi nasha neilongekidhilo lyoonkalo dhoshiponga oshowo ewiliko moshimpungu shika.