Kae MaÞunÿu-Tjiparuro
Otjomuise-Orutu rOvaherero nOvambanderu rOtjiÞiro Otjindjandja marutja ombara otjitambi yOvaherero, omuyaruke Kuaima Riruako wauta otjiposa tjOtjiÞiro Otjiandjandja notjisuta nu momwano umwe poo warwe wari aatanda kutja metjiyeta kotjikoro.
Posya ndinondi eye ketjitjipo rukwao nungwari eye otjeheripo nai orutu indwi omikato imbi mbyasewako marumutupukire naru mumanene. Inga ongari omambo wa Inge Murangi, oka¿epo korutu indwi Oritjatano ndazuko metuwo romerinaneno rokomando yerapi rOtjiserandu pomazemburukiro wozombura ndatu zondiro yomuyaruke ombara otjitambi Riruako. Watjere ndinondi otjiposa itji tjavaza pomahakayeneno nu wina omaha¿ikiro wozondjira, puperi po¿a opayame poo opahupise nu munao otjimapehepwa omasa noupanÿi okutwara otjirwa tjotjisuta komurungu. “Munao otjimatuso okuzemburuka omeriyandjero we kotjirwa ngehari nokuurwa, omeripunguhiro we ngehari nomaivaiviro nawina ondjira komurungu ombaera. Imbi avihe matuvihepa. Tjitwatoora ondjira ndjiheriyo pomahanikiro wozondjira inga ibmi avihe eye mbyaakambura muvyo mavirire omugandjo nu itjo katjimatuzeri,” Murangi matja.
Matja memuzemburuka otjomurwe omuhaivaive ngwatiere okuhungama otjihungame tjohoromende yehi rOvandoitji ohunga nokuhina okuripurira kungamwa tjimatjiputuka.
Ombara otjitambi kaari nokunatja kutja ohoromende yEhi rOvandoitji ohoromende yomasa ndjatambukisa ovita avuyevari vyouye, ovitenga novitjavari. Posya otjohoroose wotjirwa tjOtjiÞiro Otjiandjandja nOtjisuta, eye kena pakara nondira yomasa omahimise wohoromende yEhi rOvandoitji. Ondjira ye yari imwe uriri. Okuyenda komurungu kotjisuta.
Ombara otjitambi omuyaruke Riruako mo 2004 watwara otjiwa¿a tje kotuveze peke peke twomakuruhungi wombiririro yotjiwa¿a wohuurire yOvandoitji. Oko Kahandja ovita muvyautira tjiyari 12 ku Rozondu mo 1904; Okandjira ovazandona va Kauari muvaraisa oupandi wawo tjiyari 9 ku Kozonjanga; Ohamakari tjiyari 14 ku Katjose povihando oviseinina vyotjiwana kuna von Trotha nu tjiyari 26 ku Katjose etjitwara ko Keseta okukerikwamba kuna ombara Munjuku Nguvauva oku kazemburuka ovita vya Lampe. “Pomazemburukiro ayehe inga ombuze ye kohoromende yOvandoitji yari ongahuke ‘Ngatuhaame pamwe tuhungire’.” Okuhungire kumwe ingwi aaheye oviwana mbyaihamwa mOtjitiro Otjindjandja okutarasana movitoko vyomeho nohoromende yOvandoitji, Murangi matja.
Matja komuyaruke onbara otjitambi yOvaherero Riruako, oviwa¿a mbyaihamisiwa iyo TjiÞiro Otjindjandja vyari omihandjauke. Yari Ovaherero, Ovambanderu nOvakwena apehe puveri.
“Otja tjimatutjiwa ndinondi ovandu imba veri mo Namibia, Otjauana na South Africa- eye kaayanderere mo Namibia uriri. Keeripurire kotjisuta tjitjihina okuvaza kovandu vetu momahi wozonganda. Zemburuka kokutja ovandu vetu mo Mau, Mahalapye, Tsabong, Lephalela, na nao kaveire kotuveze itwo kombango yawo oveni nungwari vahuka ozohanga novarwe varwe vovita vOvandoitji. Tjiri otjiihamise okuzuva kutja nai pena ovihungiriro mbimaviheewa mbimakuzu nai viyenda yenda okuya kotjikoro, nondando oyo kuviyeta kotjikoro nokuhina okuripurira kovandu vetu momahi wozonganda,” Murangi matja.
Matja ndinondi ovihungiriro imbi vikayendera kombepo yOtjiÞiro Otjindjandja ndjayakurwa mo 2006 iyOmbongarero yOtjiwa¿a nokuhina eraka rimwe mairipirura. Posya ndinondi ombepo indji itorokerwa wina itjiva mozonÿero zao oveni zokupukisa.