Ovanamibia ovengi ngunda nai mave munu kutja omanyinganyingiro pokati ka Namibia na Tjauana nouuru wondjiukiro maye yeta oupupu.
Tjingetjo tjiva mOtjauana mave munu kutja ondyero ombwa. Imba mbe nouuru wondjiukiro mbu ungura okuzamba mave yenene okuhita momahi ayeevari nga nouuru wondjiukiro mbwi nave yenene okukara momahi nga oure womayuva 30.
Ovanamibia mave munu kutja nambano ma rire oupupu tjinga porumwe tji pa tambuka ouzeu omundu ku wa sere okuyenda poo ovavazamumwe mOtjauana mbu va sere okuutukira kOnamibia omundu tje hi norutuu rwouyenda wopokati komahi poo tje hi notjimariva oiri ndjo yokupaha orutuu rwatjimanga rwokuryanga, i rira ouzeu pu pe ya kokutja omundu kouzeu we poo wovoyao woharive mbo ma kaere.
Ngunda tjiva amave munu kutja pendje noupupu wokunyinganyinga movyoumuhoko tjimuna omikandi nozonÿiro na vyarwe, wina kovanazongetjesa mbe nyinganyinga tjinene poo ovandu vakauriri mbe ye kuranda mEpako okuza kOtjauana oupupu mbu hi na pu u Þa kaparukaze. Ngunda varwe amave munu kutja oupupu mbwi mau rire oupupu komaka novakatuke voveta mbu mave yenene okunyonÿorokera mOnamibia tji va tjiti ouhazendu mOtjauana na wina okuza mOnamibia okutaurira kOtjauana. Okutja otji¿a hi otji matji hepa ondjeverero yapeke. Ngunda wina ape noumune wokutja omundu auhe u nokauru kondjiukiro eye ku ma kara na ko oure womuinyo we ngunda e he ri omundu auhe ngu norutuu rwokuryanga pokati komahi. Ngunda nandarire orutuu ndwi aru he ri orukarere nu wina omundu tji ma ryanga na ro tjinene aru yenena okuura.
Nandarire kutja mombura omundu auhe ke nokusokutja wa ryanga momahi nga nokauru ke kondjiukiro kombanda yomayuva 90. Ovakwatera mba hiti mu kangamwa ehi pomahi ayeevari nga nokauru kondjiukiro wina ongu nga mave sokupita na ko. Ndoovazu pe ya kutja omundu ma sokukara kombanda yomayuva 30, ma sokutjivisa omauhonapare nge ri wo wehi mu mave ryanga tjimanga otja tji mape sora nokuyenena.