Omuxungimwenyo moshipangelo shaShakati Victoria Hauwanga ota ti ovalumenhu vahapu kave hole oku ka konga omakwafo kovaxungimwenyo ngeenge ve na omaupyakadi unene tuu momakwatafano opaihole.
Ta ti eshi ohashi eta opo ovalumenhu vahapu va ninge oihakanwa yokulimangeleka noshoyo okudenga nokudipaa ovakainhu vavo.
“Otwa kwafela ovanhu vahapu kwa li ve na omaupyakadi eshi hava kala alushe va hala okulikufa eemwenyo noshoyo ovakainhu hava kala va hala okulongela omaludalo avo ominyonena.
Hauwanga okwa ti ova yandja omayakulo exungomwenyo kovanhu 1 797, ovanhu 150 ova talelwa po komaumbo avo nova pewa exungomwenyo, ovanhu 184 ova pewa ohongo kombinga nghene ve na okulikelela okulikufa omwenyo, sha li sha ningilwa kofikola Eluwa mOngwediva.
Okwa kumaida oshiwana opo shi kale tashi popi novakwapata vavo, osho yo ovafitaongalo ngeenge tava hepekwa koupyakadi wopamadilaadilo.
Hauwanga okwa yelifa ta ti elalakano lovaxungimwenyo okuyandja omayakulo exungomwenyo kovanhu aveshe veedula da yooloka ve na omaupyakadi a yooloka.
Okwa weda po ta ti ovakainhu ovo unene hava ka konga omayakulo exungomwenyo koipangelo.
Okwa ti ovaxungimwenyo ove lilongekida efimbo keshe Omaandaxa fiyo Etitano okukala va yakula ovanhu va pumbwa omakwafo.
Efimano lokupewa omayakulo exungomwenyo
Hauwanga okwa ti osha fimana ngeenge ovanhu tava pewa exungomwenyo opo ku kelelwe ovanhu vehe lidipae noshoyo okukelela omahepeko omomaumbo.
“Omunhu ngeenge a pewa exungomwenyo oha kwatwa komhepo ipe. Onghee oshiwana nashi manguluke okulopotela ovaxungimwenyo ngeenge tashi hepekwa koupyakadi wopamadilaadilo.
Okwa ti okukonga ekwafo oshi duli eshi omunhu te likufa omwenyo.
Oshietifi shovanhu tave limangeleka
Okwa ti oluhepo, ekwatafano tali shongola mwa kwatelwa omakwatafano opaihole, oudu, okuhe na ombili yokomwenyo ile omunhu ta ningwa nai kovapambele vaye ile koilonga oyo unene oyeetifi yomalimangeleko.
Okwa ti ovanhu vamwe ohave limangeleka konima ngeenge va longa oshimbuluma shonhumba shaashi ohava kala va tila okukwatwa po.
Omayakulo elipi haa yandjwa kovaxungimwenyo?
Okwa ti ovaxungimwenyo ohava yandje omayakulo a yooloka ngaashi omaupyakadi momakwatafano opaihole, omunhu ta hepekwa koupyakadi wopamadilaadilo unene tuu ovanhu va kwatwa komhepo yokulimangaleka.
“Ohatu yandje yoo vali omayakulo exungomwenyo kovanafikola ve na omaupyakadi ngaashi omunafikola e na eteelelo le likalwa ile omunafikola ha ningwa nai keumbo,” ta ti.
fhamalwa@nepc.com.na