MUETELELI wa naha mutompehi Hifikepunye Pohamba uli, mubuso wa hae uta eza kaufeela kamo konela ka mutundamo ni kulatela mutomupuso wa naha hamohocwalo ni milao ya lifasi kuli u kone kuyemela Mueteleli wa naha wa pili, mutompehi Sam Nujoma ni bayahi ba naha ba ban`wi bene ba kile ba tumuswa ki katengo kaka yemela liswanelo za buntu.
Pohamba na kile a tumusa manzwi a lwa pili, kuamana ni mapampili ene a kilwe a tabekwa ki yo muhulu wa katengo ka ka okamezi za liswanelo za buntu, mutompehi Phil ya Nangoloh.
Katengo ka, ka zibahala ka National Society for Human Rights, NSHR ka bukuswani.
Mapampili ene a kilwe a tambekwa kwa khuta ya lifasi ye bona za litaba tuna za bukebenga a akaleza ka lipangaliko maswe zene kilwe za bapalwa ki Nujoma, yo nali Likwambuyu wa Likolo la Sisole mutompehi Erkki Nghimtina, yo nali yo muhulu wa sisole mutompehi Solomon Hawala kubeya colonel wa sisole Thomas Shuuya.
Kakuya ka katengo ka NSHR, banee ba kaufeela, ba swanelwa kutiswa pila mulao wa lifasi ka kulubelwa kuli ba ziba kaza palo ya batu yene kile ya tondahala mwa linako zene kulwanelwa tukuluho ya naha.
Kakuya ka Mueteleli Pohamba, khuta I kona feela kutalima litaba ze ezahala cwale kakuli ne kilwe ya mbalamaniswa cwale mwa silimo sale sa 2002 mwa kweli ya Sikulu kusa libalwi milao yese mbalamanisizwe ki linaha.
Ka kona kumbalamaniswa kwakhuta ko kwa cwale, Pohamba naize ha utwisisi kuli kanti muuna ya swana inge ya Nangoloh u kona kutambeka cwan`I mapampili oa a sina buniti kuona kwa khuta ya lifasi inge asa talimi kaza lilimo ze fitile hamoho cwalo ni mulao wa mwa mulenen`I wa Rome o zibahakla ka Rome Statute.
“Mutu u kona feela kuungula kuli ya Nangoloh una ni mungendenge wa hae wa patile wa ziba feela yena mun`I a nosi.”
Pohamba na kile a nyaza ahulu ya Nangolo ka kubulela kuli likezo za hae zina ni ‘masila’ mi kacwalo hali konwi kulumelelwa kapa kubapaliswa.
“Batu baba swanelwa kubizwa ni kutiswa pila mulao ha ki Komuredi Sam Nujoma ni bayahi ba naha ba ban`wi ba, kono batu bene ba tile ni puso ya sialuluti sa mubala mwa nako ya puso ya buhateleli bene ba kile ba nataka ni kubulaya batu ba n`ata ka linzila ze situhu ze shelana.”
Pohamba na kile a tumusa kuli likezo za cwale zesa zwelapili kulika kusilafaza libizo la Nujoma ki ze maswe ili zenze ezwa kusina likelezo sakata mi kacwalo li sabisa kozo ni silelezo ya naha yenze I swelwi kuno I kolwa kacenu. Mueteleli na talusize kuli ki kwa butokwa mwa lifasi lote kuno supeza likute kwa baeteleli ba naha, ibe ba kale kapa ba cwale.
Mwa manzwi a hae, Pohamba naize likute li lumbeka baeteleli ba kale kapa ba banca ka kuba supaka ka misebezi ya bona ya lizwelopili za naha ni bayahi ba yona.
Pohamba uli Nujoma ki mwana wa naha yana kile a tateka misebezi ya hae fa makalelo mane ni kuto pahama kuba mueteleli wa mpi ya naha yene lwanela tukuluho ya naha mwa lilimo ze mashumi a malalu a felile.
“Nujoma na kile a etelela naha ye ka lilimo ze lishumi kaze ketalizoho mi ka yona ketelelo ye na kile a fiwa limpo ze shelana ze zwelela mwa naha hamohocwalo ni mwamafasi a man`wi a shelana ka ku mulumbeka ka musebezi wa hae ha kuamwa za buntu ni ketelelo ya hae.”
Pohamba na kile a fitisa mamela ya kuli kulwahaka Baeteleli kapa mane kulika kuba bonisa ‘bukuba’ kapa bumaswe kulumeleza man`usa a maswe kwa bayahi ba naha, banana ni ba banca hamohocwalo ni lifasi kamukana.
Na kile a kupa bayahi kuli ba kone kubeya litoho za bona ni maata kaufeela fa lika ze kona kubupa naha ni kucinca mipilelo ya man`i ni man`i.
Pohamba hape na kile a sepisa kuli uta yemela mulao wa kutisano ya lipilu ili mulao wana kile a bulela kuli no kilwe wa susuezwa ki Nujoma ni kuswaliwa ki bayahi ba naha kaufeela.
Pohamba mwa manzwi a hae na bulezi kuli mulao wa kutisano ya lipilu ki mulao o mun`wi wa mutomupuso mi kacwalo yena ka kuba Mueteleli u swanela ku etelela ka mutala ni ku u sebelisa sina kalulo ya 30 ya mutomupuso wa naha ha i patalaza. Ka kusupeza ni kufa likute ku muuna yana kile a yola, Pohamba naize Nujoma ki mwana naha ye, sina ba ban`wi bene ba kile ba yema ni kulwanela tukuluho ya naha ye.
Ka sona sibupeho se kakuya ka Mueteleli Pohamba, Nujoma u yema kuba taka ya ya naha ye lateha, taka ya tukuluho, taka ya kozo, taka ya swalisano hamohocwalo ni taka ya naha ili n`wi kona kubeya muyahi wa caziba wa mulao wa kutisano ya lipilu.