Kae MaÞunÿu-Tjiparuro

Otjomuise- Ombura indji o yo horomende oku riyauka mourekoto no ku teza zondambo zayo oku tara ko kutja imbi mbi yasere oku ungura ya u ngura pupeÞapi nu wina omaunguriro kanaa yerire inga ngekarapo ohapo.

Inÿa oo zongunÿe zo mambo wo Peresidenda Hage Geingoba Oritjavari me hungi re ro ku paturura ombangero ondoore yo zondiero ondenga yo Kambineta ombura indji. 

Geingoba ma tja ome riyarukiro mourekoto inga omombii yok u twa mo maunguriro ombango yovandu no mbamba no mbazu ye ndja zikamisa oku yandja omuhunga korutuu yo  ndeto yovyungura, eraka no muhunga kovyungura vyo zo minitseri zo horomende, ozomberoo no tutu na wina kwiiho otjiwana tja Namibia mo tji kumutundu watjo. “Okuriyaruka mourekoto ye yandja oukahuke mondando no ku vatera okuteze ko kutja ngunda tu kongorera ozondando inda ozondenga ndu twe rikekera poo indee. Tjituza no ku sembamisa, atu twa mo maunguriro, no ku riyandjera rukwao na tu yaruka ko tji wa¿a tja Namibia oku kazira kutjo, otjo tji tjiri otjihona tjetu, kovyungura vyo zo mbura ndano nÿakapita, ongahukiro kutja otjo horomende no vandu kourike wetu ma tu hepa oku riyaruka mo u rekoto oku konÿonona o u twe  onÿengu noupwe vyo vyungura vyetu,” Hage matja. Matja omo ku kondonona ko ku tja vayenena pupetapi imbi ovandu mbi va vanga oku tjitirwa oku kovisa otuhepo twawo. “Twa yandja omaha, ouruwo, ozondjombo, omatuwo wo ma hongero, ozonamiti, nai mbyo mbya mbya yenena?” Mo ku riyaruka oukoto ingwi wina otjozo ministera zo Kambineta mberi mo zo mberoo zo tjiwa¿a za sere oku ri pura kutja za yandja ongee hambwaraka¿a oku yeneneka ozondando zo horomende. “Matuso oku ri ya ruka mourekoto kutja hapo ehi ozombura ndano ndakapita twe ri nana vi mo mbii yo ku yeneneka oruyaveze ndu hina oku patera kaa¿i pendje, rwo mbwaneno nombwiro mo Ndjuwo ya Namibia. Ma tuso oku ripura kutja tjii hapo twa yeneneka poo ka tu yeneneker ovyungura vyetu otja ko ma sorero wetu no kutja tjii hapo ozo hambwaraka¿a zetu za isako ozo ndjoke zo u kaiya zo vandu vetu na ze ve yandjere oupe oku kura,”Geingoba matja. 

Matja otjo tjiri ka pena ongeyakeyero  kutja omirari vyo ma naneno vya Namibia viri motuveze twavyo. Tjingetjo wina kapena umwe mayenene oku keyakeya kutja ehi zatiza ohange no mbwaneno kehi yo zo ngaro ozonÿeu tjinene. “Otjiperi po ndondo yo porotika twa ungura nawa, mouye twa tengwa neraka ra Namibia ri zuvakwa,” Geingoba matja. Posia azemburuka ko kutja oure wo zo mbura ndatu inda ovyungura vyo horomende vya ngundiparisiwa tjinene iyo oungindipare mo ngorongova no tjimariva mouye nawina iyourumbu mbwa kongorerasana. Posia kehi yo u he¿a wo zo mburo ehi ra ungura  pu ma ri siora no ku yenena nu ra kondjera pu ra kondjera nu katja riungura omwano warwe kehi yo zo ngaro inÿo na ri kara novi hape ndi ra karo navyo. “Kombunda yok u riyaruka mourekoto, matuso okuya notjiungura tjo ku tara ko u ngundipare mbwa munika,” matja. Munao otjira tjo Swapo otji ma tji riyaruka mourekoto oku tara ko ma unguriro watjo mo ma toororero ngazirepo. Ma pitasana no ma heya wo va tjiwe tjiva mbu ma vetja o Swapo tji ya pandjara ombari kombando ndatu mo Mbongarero yo Tjiwa¿a, no tji havero tjimwe uriri okutja ingwi oku pandjara. “O Swapo mo wa tjiri ya munine ousemba ounene wo zo peresende 66 no vi havero o 63 oku sasaneka no tjira otjirarakane kunatjo tji tja munine ozo peresende o 16 no vi havero o 16. “Ami ovivarero imbi me vi munu otjeraka r ova toorore, ndi ma ritja, ngunda tuno ngamburiro mwe¿e otjo tjira otjinane. Posia penduuke,” Geigonba matja.  Matja ma ve hepa kutja mbyaso okdurira ovitenga virire ovitenga no ku pwisa imbi mbi ma viyenene oku yeura ovandu mba toororere.

“Mowatjiri ovandu vatjere, ma ve vanga ounepo wo Swapo mondjuwo yo zo veta oku kara poma haameno wayo aruhe noupatje, oku hungirira komapu muyo ngeri ongendo kuwo no ku kara no rupa mo vi hungiriro ovitunge ongondoroka no mbiro,”ma tja na weza ko kutja veungure ozoveta nÿu ma ze vatere  ovandu oku zamo mo u kaiya oku tuurungira mo ma sorero wo ngorongova nokurira oveni vowini wo zo mburo zao oveni. 

Matja o 56% nda munine mo ma toorore, ozo wina nderi kombanda tjinene zaingo outjavari nderi 29%,  embo ehunga okuza ko va toorore kutja otjo tjiri twe ku pe o u semba wo ku tunana rukwao otjo mundu ngu tuna mo ngamburiro mo va varekwa avehe ko u peresidenda mo Namibia, posia na mbano katuna kuyandjera enyando indo ndikarapo. “Zika ozo ministera nÿe hina enyando; ovanambango; ovaungure ovakukutu no mbehina etiku mo ku yeura ovandu mo u kaiya nu mbehina kunatja no zo ndero zovandu,” Geingoba matja. 

Munao o Kambineta otjorutu orutie ro kombanda, otji ma ruso oku riyaruka mourekoto. “Otjohoromende, otumbende no tuuro twe¿u  otjo vana zondiero vo ko mbanda mbanda twe mu zuu,” Geingoba wa ya ruka no mambo wo mbinuika yo mburombe ko tjiwana amatja no tu mbende no tuuro itwi ovandu  varaisa pu ma peso oku pwisiwa. Mu muna ouhepo wo vyungura, ongorongova, ouhepe wo maha, ovahongwa nouhepe wawo wo tjimariva tjo ku rihonga mbu tjita kutja tjiva vawo verire vo mo tupanda mena ro ma u nguriro omavi wo mbwiko yombarero y ova hongwa. Mo tjitamba tjo ma hundju wa tamuna ovakambure vo ma hundju mba pandjara oviungura mena ro ma naneno omavi. “Twe mu zuu nu twautu tjimanga okuÞuna. Matja imba mbarire ovaningandu oku rira ounepo wo Kambineta ndji maiya, kuwo ma u ndjireko oku raisa owini wawo ko tjiwa¿a. Tjingetjo kozo ministera ndu ma zekotorwa mo vyungura, operesienda yeve rakiza no masa kutja ngave zuve kutja etiku, otjirweyo, no ku hina oku kongorera ozombuzo no ku kutjiwa kutja mehi ma mu kayenda tjike ovina mbihina maa viyandjerwa kaparukaze tjinga aeri ovina otjiwana mbi tji tjema navyo. “Kutja muyenda kovirongo vye¿u uriri nu ka mu tara ko tu hepo two va Namibia avehe mot u kondwa twarwe,”Geingoba matja. 

Tjingetjo omauyenda ngehina ovihape ko mauye wopendje yasere oku yanda. Operesidenda omuni matja eye nai kena kura no mauyenda pendje nehi nganduu mu Ngarano nu kombunda ya nao wina orondu tjeri ohepero tjiri. Ohoromende otja tji yautu no ku ri yaruka mourekoto nai, tjingetjo wina omitanda, ozombuze no tjitamba tjombirivate nawina iho tjiwa¿a atjihe ma tjiundjirwa oku tanaura ongaro; ovitjitwa, ozondando no zo ngaro zatjo.