Otjomuise-Mo ma yandero wo mbura indji o Namibia ra ku ramenwa iyo matoorore wo tu kondwa no zo ngomainde. Ma pehee kutja mapeya tji va zo zo rata kombunda yo ma toororero inga aze ha kotoka movihavero muzeri nai. Posia epuriro ndimariso o kwiingana mu ngamwa omutoorore okoo kutja hapo peno hepero yo kwiisapo ozorata nderipo nai? Nohepero tjiiripo maiso kurira ongahuke kutja omena ratjike. Kutja omena ro kutja imbi mbi zasere oure wo zo mbura ndano poo hamboumwe ozo kaze Þonene muvyo  no mena ratjike? 

Inga ngunda ayeri omapuriro ngasere okupurwa no ku ripurirwa komurungu wo ma toorore ngumayeya ma pe munika poo pemunika ayo potwingi poo ohapo omapuriro inga ovatoororero kave pura. Tjingetjo ovira mbiurika ovavarekwa kama puriro wina potwingi ngu vi yandja kombango poo kavimunika ayo vikara nokunatja nayo. 

Tjingetjo movira ovingi vyo porotika omirari vyo maurikiro, o ma varekero no ma konÿononeno wo va varekwa ka mi kahuke nomiyere. Pu ma peya a pe hee kutja ovi¿a otja tjiviri nai omararakaneno mena ro kurarakana  uriri ngehina otji¿enge tjo tji koro  poo epu ezuvakwa kutja nandarire ongwaye vondjuwo poo ombazu imwe tjivasere okurarakana kumwe pendje no ku zuvasana kutja mondjuwo yoharive indjo poo ombazu  vai kumwe kutja karive erike ingo ongwa varekwa. Kutja orukondwa roharive indo ru  kurame pamwe otjombomi mo nÿero yo mekurisiro. 

Omuture wa Komumbonde tja Pukiro,  omupyuke mo me kurisiro wotjirongo tjao nawina omunangendo no me kurisiro wa Pukiro arihe, Collin Marenga, maitavere kutja otjo tjiri ongaro ndji kawondja mo ma varekero wo va toororwa voutukondwa mEpukiro kazerwa. Okwiisira koru kapita veze ma munu ayo potwing pakara ohakana ndjihatereke mo ku keka omuvarekwa. Otjo tji raisiro matja okwiisira korata ndjaripo Ruth Kaukuata ku kwa kongorera indji ndjiripo nai, Vejama Kanguatjivi, ngunda aakuzu Kaukuata kena ovi¿a mbyaugura, pemunika ayo Kanguatjivi nai wee kuutira imba Kaukuata pararisirire. Marenga opu ma purire kokutja ndoovazu onao porumwe hapo kapena kuheya kutja pari ohakahana ndji hatereke ndjaisamo ombihu ya Kaukuata? 

Munao Marenga opu mamunine kutja kangamwa ondando yo ku ripura ko kwiisapo orata ndjiripo maiso okukongorera omirari omikahuke vyo ku konÿonona kutja tji hapo ingo nguri motjihavero wakara no zo ngee ngondjero nu tji ze haÞonene omena ratjike? Omena roungundipare we omuni otjomundu poo omena rongorongova ndjerihavera? Tjingetjo wina mapeso okutjiukwa kuye kutja imbi mbyavasewa navyo ovikwaye mbye hamanene nu ma pehepa kutja mapewa ozombura zarwe ndano poo hamboumwe  ku tja eye mevi mane poo indee?  Nu ndoovazu eye kayenene oku pewa ozombura zarwe zo kumana mbye hiyamana, ndoovazu waisapwe moukohoke na moupore otja kombazu ombwa youyara noukutuke eye mayenene okuyandja okuwoko komasa ko mu mu kongorere kutja ovyungura vi ka wondje ko murungu imba pyevesire na vi sewa no mundu omupe ngu hina kutjiwa kutja ngautire pi mena rokutja kapari ombepo ombwa  kuna ingwi ngwari motjito iho mena ro mwano ngwari mutjo mbwa isapewa mbuheri omu kahuke, omukohoke nu wo pondjerera. . Tjingetjo ndoovazu okarukondwa akehe kai kumwe kutja omuvarekwa woharive ingo onguriye, wina mapeyandja oupupu ko maunguriro we no tjiwa¿a atjihe atjikara no u pupurukwe okumupa oruvara nduma hepa no ku rira otjipyuke movitjitwa vyo mekurisiro wo ru kondwa. “Nguri  motjiÞo ongu ma so kurira otjirondero tjouripura ka ngamwa wo karukondwa okuzuva muye kutja wa u ngura tjike, mbya haungura ovikwaye no u ngundipare uripi, o ku hina ku pew oku woko no masa iyo vandu poo ohoromende, ne Þe ma tuso oku muvatera vi poo oku mupa ongee ndunge,” Marenga ma weza ko. 

Matja o ma ziriro inga tji ya zirwa iingwi nguri motjiÞo nai ovatoorore otji ma vekara no ndjivisiro oku ura oku rivangera kutja okumwiisapo poo okumupa omasa rukwao. 

Barney Karruuombe, umwe wo vanatje ova hongwa no vana ndjerera mo tjiwa¿a tja Pukiro, tjinene tjikweya ko vyu¿e vyo u yara no ma toororero, matja o ma toororero wo tu kondwa no zo ngomainde oo ma toorore ongarate mo Namibia oku sasaneka no ma toorore wo Peresidenda nOmbongarero yOtjiwa¿a. Orondu ovatoorore ve toorora omundu  ngu ma ve vanga ohunga no ngarate. Munao wina ovatoororwa imba otjiveri  ovana merizirira ongarate poo ohunga kove vetoorore. Munao ova varekwa poo imba mbenonÿero yo ku toororwa, otji vasere oku raisa kove vetoorore kutja owo vena ozo ngee ndando. Vaso kurandisa ozondando inÿa ko va toorore tjazumba ovatoorore oveni arire puva ha¿ene kutja inÿo oo zondando nÿu ma zeurisa ozo nÿero zawo zo me kurisiro wo ka rukondwa kawo komatoororero poo indee?

Karuuombe matja ova varekwa ka ve sere kurira vo u honapare wombazu wo harive nu ngwari mu mbyasere oku ungurwa mo me kurisiro mo ka rukondwa tjo tjiri mave yenene poo indee? Tjima tji hee kutja mapeya mEpukiro muna ovakazendu poo ovarumendu mbeheri vo u honapare karive wombazu nu ngwari mba raisa o u patje wawo kutja oku tunga ozo nganda zawo poo zoo ihe. Munao ovature va Pukiro tjingetjo o tji vasere oku tara muwo pendje no kutja vazu ko  mau honapare wombazu poo otjira tjo porotika tjorive.

Tjingetjo ova varekwa poo ova na nÿero oku toororwa maveso okuyara omapu no vinenge vyawo ovandu kuvasere oku ve toororera porwara no ru haera kovature avehe va Pukiro. Kutja ovature okuzambo arire mbeye ha¿a kutja owo maye hitasana no nÿero yawo yo me kurisiro poo indee? Wina Karuuombe ma ra kiza o u kukutu kutja ovature avehe kutja Ovapukiro, Otjombinÿe, Omongwa, Okakarara poo Otjinene, ave ha horere po va varekwa vo rutjato poo oombisro ombwa yo mbazu poo opororika yohavire, nu ngwari tjikweya ko ku ungura omekirisiro mbehina okuyenena.  Koruseinina matja ka ngamwa oviwa¿a mo tukondwa noutukondwa two ma toorore nai vaso oku uta oku sekama no ku kara no vihungiro mokati kavyo ohunga no ma toororero nguma yeya no kutja ovyo mavi yehonine vi naimba wina ovavarekwa muwo. OmuÞuta omukuru wa Tjijarua, Achim Ngupahua, ngwa hingi oruveze orure movito peke peke vyo u nane no nÿunino yo tjiwa¿a tja Pukiro kutja omo uÞuta poo omo mekurisiro, wina nguri omunane wombazu mo u Honapare wo Mbazu wa Hoveka, matja tjimotara otjiwa¿a tjiri Ke kuru ko u rizemburuka wo huurire mbwa kuninwe mutjo kutja omatoororero yasere oku tuurungira movira vyo porotika. Munao otji tja horera kovira vyo porotika no ku hina oku ha¿a kutja ingwi ka ngamwa otjira ngutjayeta kanguriye mombii yo me kurisiro. Matja o u rizemburuka imbwi ngamba ombwa tura mo minyo no u rizemburuka wo va ture ovengi. Matja ozombura nÿa hingi nai eye ngunda keya muna ohepero yo ma toorore wo tu kondua pendje notjiporotika tjawo tjinga aehiya muna ombwiro naimwe ndja ye twa iyo vatoororwa imba nandarire kwiimba oveni mbeurika no ku toorora ovatoororwa imba. 

Kutja tjii hapo indji ongaro indji maitarerwa nai nganduu rune, Ngupahua etanga waumbu kovahongua mbaso okuuta okuhonga otjiwa¿a no va toorere kutja tjii hapo oma toororero otjikwaye nu ko va toororwa kwa sere oku undjirwa tjike, pendje no kutja vee kurira ovasose kuwo oveni no u  mborokokotwa mbu wira koviriro vyo va toorore. “Mbihara oku yeva yeva kutja  tjii hapo nu hiya muna oma rundurukiro kutja eÞe mbi twemu pahera oombi naimbi,” Ngupahua matja. Pendje no ku rirunga mozo mbosa za kuruwo zo tjiwa¿a zo minda minda. “Oporotika oyo vahongwa oveni, naindjo horomende kairundururwa omundu konootja itji otjimevanga,”Ngupahua matja na weza ko kutja ongaro indji “iyandja ouzeu ko tji wa¿a oku hina ku kara no ngahukiro kutja ma tjivanga tjike? Nondungiro otjikwaye?.”