WINDHOEK PALO ye pahami ya bayahi ba silalanda sa Sibbinda mwasikiliti sa Caprivi kutwa I tutiswa swale-lele mwasilalanda sani kalibaka-tuna la pula ya simbwewewe yesa zwelapili kusuluha mwasilalanda sani, ni kuapesa silalanda kaufeela. Silalanda kamukana sesi apesizwe feela ki mezi a pula nihaike haki silalanda luli sesi tasezwanga ki munda-tuna o apesanga ba minzi ye mwamutulo wa tolopo ya Katima Mulilo. Lufafazani lwa pula lolu tiile lu bulelwa kuli selu sinyize ni mingendenge nyana ya kulima yene nze ezahala mwasilalanda sani ni kutuba litungu-nyana. Likayamana le, li bulelwa kuli seli taselizwe bayahi ba palo ye fitelela 500 ba silalanda sani. Kilwa pili mwalilimo za cwale ze, kubona silalanda sa Sibbinda sesi sa tasezwangi ki munda sina silalanda sa Kabbe kufumana munda-swale-lele o, ka libaka la pula ya simbwewewe yese suluhile mwamazazi a felile a. Ba katengo ka putako mwasikiliti seba lumelelize kale sikwata-nyana mwasila-landa sani kuyo tusa ni kunyakisisa kwalikayamana leo. Ba mutende o, ba utwisisa kuli sikwata sa katengo ka putako nesi kile sa zamaya hamohocwalo ni sikwata se siÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi sene si bupwa ki Mu-lena wa silalanda sani, kan-sela wa silalanda, mutompehi Felix Mukupi kubeya muofisa yo muhulu wa kansulu ya sikiliti, mutompehi Raymond Matiti. Gabana-swalelele wa cwa-le, mutompehi Leonard Mwilima yana kile a nitifaza za munda-swale-lele wa cwale mwasilalanda sani, kubeya ni maofisa ba baÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ba katengo ka putako neba kile ba lumelwa kale zebe ka likayamana la cwale le linze li ekeza ka zazi. Pili kusi ka libiwa kale kwasilalanda sani, Matiti naize sikwata nesi yela kuyo nyakisisa palo ya bayahi ba bali mwalikayamana ni tuso-tuna yeba tokwa bayahi mwanako ya cwale ye. Mwamakande a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi, kubonahala kuli lineku-maswe la bumai ki lese li wezi maofisa ba ba bona zakuaba lico kwasicaba sesi li tokwa sina hase kuutwahezi kuli masaka a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi hape, a bupi bwa bonyi ana swanelwa kufiwa kwasicaba sesi a tokwa na tatuluzwi kuli hasa kona kuciwa ki batatubi ba makete mwasikiliti sani. Masaka na sinyizwe ki pula yenze sweli kusuluha mwasikiliti hana tutiswa kuzwelela muleneÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i wa Windhoek kuiswa mwasikiliti sa Caprivi kwasishete se sili kwatuko ni libala la fulai la M’pacha ili ko masaka-nyana a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi a likana 1ÃÆ’Æ‘ÀÃ…ÃÆ”šÃ‚º229 a tukotana twa bupi twa buima bobu likana 12,5 na filwe kwasicaba cwale-cwale. Kakuya ka mutatubi wa makete yo muÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi, muto-mpehi Fredrick Sezuni, tukotana totu likana 9 netu fumanwi inge tu kwaluhile kale kono netu sika sinyeha. Mwapiho yene filwe Matiti ni Mwilima, ne kubi-hilwe kuli masaka a lobaÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi (9) ana swanelwa kufiwa kwamushobo wa makwengo na tondahala. Sezuni naize sina sishete sa kwatuko ni nkambe ya sisole hasi sa liyo hande mwamaye-mo sakata a makete, u bona kuli masaka a mbonyi ha swaneli kuno beyiwangwa mwasishete sani ka likweli ze fitelela ze talu. Nihaikenge mwanako ya cwale se kusinyehile lico zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi sesa fiteleli zene sinyehile sapili, se kuitatuzwi kale kuli nako ya cwale bukeshebisi haki bwa kunyaza kukamunu kono simbule sa maemo a lihalimu a zibwa feela hande ki Nyam-be ki sene singile sibaka. Lico za pili zene kile za bola mwanako yeo sicaba nesi li tokwa kalibaka la munda ni linanga-tuna, neli tisizwe litongoko ze shelana mane ni kubulelwa mwamikopano ya limembala za katengo ka makwambuyu. Maungulo a lico za pili na unguzi feela kuli, palo ya batu hala limembala za katengo ka putako ni lindumeleti za lipolitiki ki zene fumanwi bufosi bwa bukeshebisi. Kono mwanako ya cwale, haisi Gabana wa sikiliti mutompehi Bernard Siba-latani yali muina situlo wa katengo ka putako mwasikiliti ki yasa lilimanisizwe fa musebezi wa hae ka kweli I liÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi kusina tuwelo haa, limembala zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi zona li sweli kuipelekela mutakafulu- lele. Mwalizwelopili zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ze ama pula, mezi a mwaNuka-tuna ya Lyambai sa yemi fa lilima ze likana 1,59 hana konilwe kupimwa sunda ye felile la bunee haa, mwanako ye swana ya lizazi silimo se sifelile, na konile kuyema fa palo ye likana 1,80 ni 2,11 mwanako ye swana silimo sale sa 2004. Kakuya ku Vincent Simana, caziba yo muhulu wa Liluko la Mezi mwaLikolo la Njimo, Mezi ni NaheÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i, Nuka Lyambai ne konile kutala ka lilima ze likana 3,20 silimo se sifelile ha kutala hahulu ne kukonilwe kupimwa fa lilima ze likana 7,04 silimo sale sa 2004. Na fitisize manzwi a kuli mezi a mwaNuka a shelana cwalo kalibaka la kuli pula ni yona ya shelananga ka silimo kono na fitisize mamela ya kuli, Nuka I kona kutala hahulu hape haiba kuli pula ye ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata inge I zwelapili kusuluha hahulu mwamazazi a taha a. Minzi yeli mwamutulo wa tolopo ya sikiliti, ye tasezwa-ngwa hahulu ki munda ili minzi ye cwale ka Muzii, Ikaba ni Nankuntwe se konwa feela kufitwa kuyona ka li-mbayambaya ze tuna sina linzila zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi buÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata bwa zona ha seli apesizwe feela ki mezi ni litaka. Nihaike kutulo sakata ya akalezwa silimo se mwalikweli ze taha, bolya-minzi ba baÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ni licaziba zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ba bulela kuli, pula ye ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata ye, ita shinya kutulo sa-kata ye akalezwa yeo, kali-baka la kuli limela zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ha-lina kuhula hande mwamae-mo a cwalo ao.