KATIMA MULILO – Likubu halibonahala kuli se lili famunyako wa libita, mwa kuletuka kwa lizazi mwa Zambezi linanga hali bonahala kumbalanda, kamaiso ya pabalelo ya lifolofolo ya Salambala ibata kuli muuso uyandulule palo yefilwe ya likubu ni likwena zena ni kuzumiwa mwa silimo. Muzamaisi wa Salambala Fabian Libanda napatuluzi kuli palo ya likubu zeli mwakamaiso yabona ikona kuba mwahala 3000 ni 4000. Kabumai, palotuna ya lifolofolo zeo likwalezwi mi halikoni kutalala mwasileze nuka ya Chobe hainze ikala bakeñisa linanga leli zwelapili.

Mayemo ao asiile likubu zeli mwakozi likwalezwi mwa mikoti ya sileze halinze liziyeleha kuli likolobise mibili ya zona kuli lisike za ciswa ki lizazi, mayemo alihalimu habonahala kupahama mi mezi afufa bakeñisa kucisa kwa lizazi. Zeo ni halili cwalo, kamaiso ya Salambala ikupile muuso kuekeza kwa palo yefilwe ya lifolofolo zeñwi za butokwa ze cwale ka likubu, likwena, linali, ni lipizi zebonahala kuba mwa mayemo maswe bakeñisa linanga.

“Lufumana masheleñi ku ba ba taha kuto zuma mwalibaka za luna. Luna ni likubu zeñata mwa silalanda sa luna, hamutalima, linze linyanda mwasileze. Litou ni zona ki zeñata, linali mane ni lipizi. Ki kalibaka leo lukupa mubuso ku ekeza palo yelufilwe kuli lukone kukutula buñata bwa lifolofolo zenze lishwa. Haiba muuso inge uekeza palo yelufilwe kubulaya, lukona kufumana masheleñi amañata, nikutusa limembala za silalanda sa luna, ni kulifela lisinyehelo za luna za kazazi,” nekubulezi Libanda.

Likwambuyu wa silalanda Pohamba Shifeta yene akile ayoshoka mayemo alikubu ze ziyelehile cwanuñu, nakile asepisa kuli uka talima kupo ya kamaiso ya Salambala. Kono naize taba ya butokwa ki kupulusa likubu ze ziyelehile. Sibuabui wa likolo Romeo Muyunda nabulezi kwa makalo aviki kuli banze batalimela mayemo alikubu. 

“Lusiala luitamile kutatulula butata. Tiyeho kikufumana munshini opompa mezi one lulekile, ili opompa mezi kabuñata kufita olusebelisa kanako ya cwale. Nelu ulekile liviki zetalu zefelile, mi nelu ulibelezi ku ufumana Labutanu kono nosika fita. Kono luna ni sepo yakuli luka ufumana mwa viki ye, kuli lukone kupompa mezi amañata,” nekubulezi Muyunda. Palo yelumelezwi kubulaiwa kanako ya cwale ya likubu ki ze talu, zepeli za kamaiso ya silalanda sa lifolofolo mi iliñwi kiya kulekisa kwa bazumi. Silalanda sa lifolofolo sifilwe likwena zepeli mwasilimo, iliñwi kiya kamaiso mi yeñwi kiya kulekisa kwa bazumi.