[t4b-ticker]

Shangula a kumagidha oshigwana shi konaakonwe okaankela

Shangula a kumagidha oshigwana shi konaakonwe okaankela

Omanga taku ndhimbulukiwa oshiwike sho kaankela okuza momasiku gatano sigo omugoyi gaAguste, minista guuhaku nonkalo nawa Kalumbi Shangula okwa kumagindha oshigwana shi kuthe onkatu okwiikonakonitha omikithi dhokaankela.

Momushangwa gwe, Shangula okwa ti, omukithi gwokaankela onkene tawu tsikile okufaalela oomwenyo dhAanamibia oyendji.

“Maakiintu yeli yatano, gumwe oha ningi oshihakanwa shokaankela yontumba, omanga maalumentu yeli omugoyi naakiintu 12 gumwe oha ningi oshihakanwa shokaankela yontumba,” ta fatulula ngaaka.

Shangula okwa po pi ngaaka sho kwali taku kundathanwa kombinga yoNational Cancer Control Plan (NCCP) ya ningwa oshiwike shika koWindhoek, nelalakano lyokukundathana omilandu dhokulwiitha, okukeelela oshowo okukondolola omikithi dhokaankela.

Ta kumagindha kutya, epangelo otali tsikile okugandja omayakulo gomikithi dhokaankela miipangelo ayihe oshilongo ashihe, onkene oshigwana nashi longithe oompito ndhoka.

“Okukeelela okuvule okupanga, sho oshoka uuministeli wa tala ko okukeelela omikithi dhokaankela kwa simana,’’ ta po pi ngaaka.

Omukalelipo moshilongo mehangano lyoWorld Health Organisation (WHO) Richard Banda okwa ti, okaankela moNamibia oya indjipala.

“Sha ikolelwa komwaalu gomumvo 2020 Namibia okwa lopota iipotha yokaankela 2 200 no ya faalele oomwenyo 1 283. Okwa tengenekwa Namibia ha ndhindhilike iipotha ya pita 3000 yokaankela omumvo kehe,” Banda ta ti ngaaka. 

Omupeviminista muuministeli wuuhaku nonkalonawa Esther Muinjangue okwa ti, aakintu ye li 230 ohaya monika omukithi gwokaankela yokiilyo yiivalithi omumvo kehe.

Ta ti, nonando Namibia a li a konakona okaankela aantu ye vule 138 000, okuza mo2018, natango omwaalu ngoka itagu etitha omukumo oshoka oyendji natango inaya konakonwa.  

“Oshigwana nashi kuthe ombinga momakonakono gomukithi gwokaankela yokiilyo yiivalithi, ngoka taga ningwa oshali miipangelo yepangelo,’’ ta kumagidha ngaaka. 

Okwa indile wo Aanamibia ya kale aluhe haya ikonaakonitha okaankela, ihe hapaife ashike.  Muinjangue okwa gwedha po kutya okaankela yokomagundji nokaankela yokiilyo yiivalithi oya nika oshiponga, ihe ohashi kwathele uuna ya monikila ko. 

“Okaankela yokiilyo yiivalithilo ohayi vulu okupangwa, nohayi vulu okukeelelwa,” ta yelitha ngaaka. 

Oshihwepo kehe gumwe a ye komakonaakono opo a kale e shi mpoka a thikama kombinga yokaankela.

Ookankela odhili pa malundhi mwa kwatelwa okaankela yoshipa, yokomagundji, yokiilyo yiivalithi, yomomuligu noyokomandjandja.

vkaapanda@nepc.com.na