KEETMANSHOOP – Muuso u file taelo ku Likwambuyu wa tuto Mutompehi David Namwandi kubeya milelo ye swanela kubona kuli tuto ye pahami (secondary) ifiwa mahala mwa likolo za muuuso kaufela. Sikolo sa mahala sa litopa ze pahami sitafiwa ku kala isahola (2016). Woo u tabe u bile mutiyo wa muuso, woo muuso so kalile kufa tuto mahala kwa litopa ze kwa mulaho (primary) mwa silimo sesi felile (2013) ku latelela kalulo ya mashumi a mabeli (Article 20) ya Mutomopuso wa Naha.
Mueteleli wa Naha Hifikepunya Pohamba u patuluzi milelo yeo nako ya na kwalula muyaho wo munca wa lipisinisi wa Mutual Keetmanshoop Mall sunda ye felile Labune. U zwezipili kutalusa kuli, Labubeli, Likwambuyu wa Tuto nafilwe taelo ki Kashandi (Cabinet) kubona kuli silimo sa munumwaha (2014) ni sesitaha (2015) a beye litukiso zeka tisa kuli mwa silimo sa isahola (2016), tuto ya litopa ze pahami ibe ya mahala. Ki nako ye utwahala kuba kwa hule, imi ita imulula mishimbo yeo bashemi ba kulekile. Akuna mushemi yata fa libaka kwa kusa lumela mwanahae kwa sikolo ka libaka la kuli akuna masheleńi. “Musiye banana ba kene likolo”, na bulela kwa sichaba, nto yeo i bonahala kuli i ta lumbwa ki babańata. Na taluselize ba yahi ba sikiliti kusebelisa muyaho o kwaluzwi wa mutayi wa University ya Nambia (Unam campus). “Lubata banana ba mbowela (south) mwa pabalelo ya bashemi babona ku tokomela tuto, feza tuto ya hao yepahami (secondary),” kwa eleza mueteli wa naha. Na tungulusi muzamaisi (Managing Director) wa likolo la Old Mutual Africa, Mutompehi Johannes ǃGawaxab, yo mueteleli u mulokile kuli ki mueteleli mwa kamaiso ya lipisinisi (leadership) bakeńisa sikolo. Mueteleli Pohamba na lumbile Johannes kuli ki ndwalume mi wa mutompa. A zwelapili ku talusa kuli kambe Johannes na sikaya kwa sikolo, kambe aluna muyaho o mutelele-telele mwa muleńi wa Windhoek mane hamoho cwalo ni wona muyaho wo, kutalusa Mutual Keetmanshoop Mall, mueteleli a lumbeka MD.
Mueteleli akwenuhela kwa mazwahule ba lipisinisi mwa naha bao bato lutulula tutu ya naha kuisa habo bona, mi bapalelwa kuzwiseza pili sicaba mo bazwisa tutu yeo. “Ni bulela bao ba fufiseza sifumu sa naha kapa ona mali kwande a naha, ki maswabisa”.
“Na ziba kuli babańwi batali a kuteki ba lipisinisi (investors), kono ni talusa bao baya kwande a naha kuyo sinya-sinya mali a babańwi”. Mi na likile ku kupa ba li panka ku yaha miyaho ya lipulukelo mwa naha. Ba lipanka baisa mali kwande a naha. Mi na fitisize buitumelo kwa panka ya Fisrt National Bank yeo i yaha muyaho o mutuna fa pata a hotela ya Kalahari Sands, mi babańwi bona ba eza likamani? Kwa buza mueteleli. Na zwezipili ku lumba ba Old Mutual ku alabela kwa pizo ya muuso ku ba lipisinisi za mali ni zemwi cwalo, ku beya sifumu sa bona mwa naha kuzwiseza naha fa pata. Mueteleli a taluseza Johannes kuli buitumelo bo a buzwi kuyena feela kono ki muuso wo etelezwi ki kopano ya SWAPO kamukana, ka seo u ezize. Misebezi ye fitelela mwaanda neibile teni mwa kuyaha sona sibaka se sa Mutual Keetmanshoop Mall, o no sebelisize mali alikana bo lule ba mashumi a ketalizoho ka amane ni amabeli ama dolas (N$92 million). Misebezi ye inelezi ya palo ye mwaanda ni mashumi aketalizoho (150) ilibelezwi kuba teni muyaho a utafita fa mayemo akufelelela ku yahiwa ni ku sebeliswa. Nako yeo mueteleli wa naha, nako ya hae ya bubusi ifita kwa mafelelezo mwa silimo sesi taha (2015), u tabe a sile tumbo ya sifumu (legacy) kwa mulaho wa hae ye swana ka mungendenge wa ku yaha mandu a mańatańata (Mass Housing Programme), tuto ya mahala ya litopa ze kwa tasi( free primary education) mane ni zemwi cwalo.