Ya pewa omalongo nkene ye na okukandula po uulingilingi

Home National Ya pewa omalongo nkene ye na okukandula po uulingilingi

Victoria kaapanda

ONGWEDIVA – Okakomisi kokulwitha ulingilingi , Anti-Corruption Commission (ACC) oka li ka gandja omalongo gomasiku gatatu koPolisi yaNamibia mOshitopolwa shaShana nkene uulingilingi wu na okukandulwa po momahangano ga yooloka, sha ningwa Etiyali lya zi ko mOngwediva.

Omalongo oga li ga totwa kehangano lyoACC opamwe  noUnivesiti ya Namibia yUudhindoli nUutekenika (NUST) muJuni 2016, okupitila mosikola tayi ithanwa Harold  Pupkewitz Graduate School of Business (HPGSB). 

Aakuluntu yoosasiona oshowo aanambelewa aakaluntu ye li 34 yomoshitopolwa shaShana oya li ya thiki, shoka kwa li tashi ulike lela kutya oya li ye na ohokwe nompumbwe yomalongo gokukandula po uulingilingi moshitopolwa shaShana. 
Omunambelewa omukuluntu mombelewa yokukeelela uulingilingi yaACC, Helena N. Iitula okwa li a fatulula kutya elalakano lyokugandja omalongo ngono okushunitha uulingilingi pevi, okupitila moompango kehe dha tulwapo kendeki, nkene Iilonga yawo hayi shi ende opo ya kandulepo omukundu gontumba.

Iitula ta ti Namibia oku li hwepo miilongo yaAfrika mbyoka ya kondjitha oku kandulapo ulingilingi, e li ponomola ontitano nonando elalakano lyoHarambee okukala ponomola yotango momvula 2020.

Ta gwedhapo ta ti miikondo ayihe yepangelo omwa li mwa tothwa Uuministeli wEgameno owo wu li pombanda muulingilingi noopelesenda 48, taku landula Uuministeli wEtanga Lyegameno wu na 33% oshowo Uuministeli wUundjolowele  nOnkalonawa wu na 26% taku landula Uuministeli wEmona noo25% oshowo wahugunina Uuministeli Wiikwameni lyoshilongo wu na natango 25%, ndhoka odho ooministeli ntano dhi li pombanda mokulonga uulingilingi.

“Otwa hala kehe moshikando mu kale mu na okakomitiye hoka taka la haka ungaunga nuulingilingi, ihe mboka taya ka hogololwa otaya kala ye na uukwashili nokugana okulonga moshili kape na uulingilingi, uuna pe na okukutwa miilonga otaku kala haku konaakonwa kokakomitiye hoka ngele etaambo olya enda ngaa muukwashili”. Iitula ta ti ngaaka.
Omunambelewa gokukeelela uulingilingi moACC Ebba Kandjaba okwa li a popi ta ti elalakano okuthanga mo uulingilingi moshilongo, oshoka mpoka pe na uulingilingi kape na ehumokomeho.

Ta gwedha po ta ti kehe gumwe na kale ta lwitha uulingilingi oshoka ngele kehe gumwe okwa kala e li muukwashili nena uupyakadhi itawu kala mo moshilongo.

“Uunene mboka haya longo uulingilingi momahangano ga yooloka aakomeho oshoka oye shi shi kutya otaya vulu okuninga sha inaya lombwela aakwashigwana nenge yalwe yomiilonga”. Kandjaba ta ti ngaaka.
Kandjaba ta fatulula kutya onkalo ndjoka yokutala kungoka gumwe e shi nenge aapambele ohayi shunitha ehangano pevi oshoka pehala opwa  tulwa omuntu hamolwa ontseyo ihe omolwa ulingilingi,nopamukalo gu li ngaaka kehe gumwe ota ka nyengwa komawupapyakadhi taga shunitha iilonga monima, medhina lyomuntu ngwiya a pewa iilonga kee na ontseyo yawo.

Okwa li wo ya fatulula kutya onkalo yokufutwa ngele gumwe a pumbwa ekwatho lyasha owo uulingilingi wotango.
Ya gandja oshiholelwa kutya aapolisi yamwe ohaya longo Iilonga ya puka, ngaashi mboka ye li ya panga uufelende naamboka haya landitha nando iingangamithi, oto adha taya dhenge oongodhi kutya naya holeke oshoka oku na oshikonga esiku ndyoka, ihe mboka taya ka hila iingangamithi, esiku lya landula oyo taya kadhipaga moshigwana.
Omalongo ngono otaga ka taandelekwa miikando ayihe, oosikola, oongeleka, iipangelo nosho tuu, ngaashi aalongi yoLife Skills ye li 1000 moshitopolwa shaShana ya li ya pewa omalongo ngoka ye ga taandelithe kaalongwa.