Yahamano yi ifala komukunda gwaNdingoya momasiku gaali

Yahamano yi ifala komukunda gwaNdingoya momasiku gaali

Opolisi yaNamibia oya lopota aantu yahamano yi ikutha omwenyo mehuliloshiwike.

Sha ikolelela kepeko lyopolisi lyiiningwanima hayi holoka mehuliloshiwike, omukiintu gwomimvo 39 gwedhina Luise Nangombe okwi imangeleke Etitano momukunda Oshuungu moshitopolwa shaMusati.

Otaku hokololwa kutya Nangombe okwa li a zi mondunda moka ya li ya lala nomuholike gwe, e ta ki imangelekela mondunda yimwe yi li megumbo moka.Moshiningwanima shimwe sha faathana, olutu lwomulumentu gwomimvo 32 olwa adhika kohi yomuti momudhingoloko Okondjatu moshitipolwa shaKunene.

Okwa tseyika nedhina Tuhafeni Shindele. Okwa lopotwa natango olutu lwomulumentu gwedhina Phill Collin gwomimvo 33 lwa adhika lwa endjelela mondunda ye koKeetmanshoop. Omulumentu ngoka okwa li anuwa a lombwele yinagona kutya otaka ikutha omwenyo ihe ina popya etompelo.

Opolisi oya lopota omulumentu gwomimvo 46 i ikutha omwenyo sho i imangeleke nongodhi yolusheno koGrootfontein. Nakusa okwa tseyika nedhina Donatius Amwele. Natango okwa lopotwa Shidhika Leopald gwomimvo 36 i imangeleke Olyomakaya kOnethindi momundhingoloko gwOndangwa. Olutu lwomulumentu gwomimvo 50 olwa adhika lwa endjelela mondunda ye momukunda King Nehale momundhingoloko gwaNehale lyaMpingana Olyomakaya.  Sho kwa ndhindhilikwa omwaalu gwaantu taya ikutha oomwenyo tagu ende tagu indjipala, Kundana okwa li a ningi omapekapeko okukonga uuyelele kaahungimwenyo ya yooloka osho wo kaayitaali, okutala kutya mbela oshike tashi etitha eindjipaleko nuupyakadhi mboka. Omuhungimwenyo mendiki lyuuministeli wuukashikekookantu Evelina Amakali, okwa li a kutha ko kuuyelele kombinga yaashoka a koneke kuye mwene, ongomuhungimwenyo, hashi etitha eyikuthomwenyo. “Onkalo yomuntu e na omaupyakadhi gontumba, taga vulu oku mu etela oombepo dhokwiikutha omwenyo ondhigu, nonando poompito odhindji, oto vulu oku shi mona okupitila momaihumbato ge sho taga lunduluka,” ta fatulula ngaaka.

Ta ti, omaihumbato gomuntu oga pumbwa okukondololwa aluhe, opo a mone omayakulo kuyele, ko ku yandwe omaupyakadhi gokwiikutha omwenyo. Ta popi ta ti, eyikuthomwenyo olundji ohali etwa uuna omuntu a nyengwa okumona eyambidhidho lyokukandula po uupyakadhi a taalela. 

“Omaupyakadhi oge li pamaludhi ngoka omuntu ha vulu okuhulila muunyengwi,  ngaashi oondjodhi oombwiinayi, omaso gahoolike yawo, oombedhi, oombepo oondhigu, omauwehame gethimbo ele, etekepo lyohole pokati kookuume nosho tuu,” ta popi ngaaka. Amakali okwa ti, okwa ndhindhilike kutya ohashi kala oshidhigu unene uuna nakusa a thiga a shanga shoka sha eta uupyakadhi, opo a ikuthe omwenyo, shi vulithe ngoka inaa thiga po sha.

“Ohashi kala oshidhigu okuhekeleka aakwanezimo sha ikolelela kwaashoka sha shangwa nenge sha etitha uupyakadhi, shi vulithe kape na uuyelele washa, oshoka ihapu kala ombedhi nonando kape na we shoka hashi vulu okuningwa po,” ta fatulula ngaaka. 

Amakali ota kumagidha oshigwana aluhe shi kale tashi kongo omakwatho kaahungimwenyo, kaayitaali oshowo kwaamboka ye na ontseyo yomakwatho goludhi ndoka, uuna ya iyadha ya taalela omaupyakadhi. Christine Mattie ngoka a ilongele ehungomwenyo koshiputundhilo shopombanda, nongaashiingeyi omulongisikola okwa ti, okwa koneke kutya kape na oshikukutu shaa hula.

“Omaupyakadhi ogendji ga hingi oshigwana shetu sigo omomaso, okwa li taga vulu okukandulwa po, ihe ontseyo oyo ashike kaaya li po,” ta popi ngaaka. Ta ti, sigo onena ina tsakaneka etompelo lya gandjwa kwaamboka yi ikutha oomwenyo, ihe kakwa li tali vulu okukandulwa po. “Shoka tu na okutseya aluhe, ooshoka kutya ngoka ha kongo oha mono, nongele to konkola oto egululwa, nuuna to pula oto pewa. Ngele owa kongo ekwatho ihe ino mona eyakulo, ino sholola, ihe tsikila sigo wa mono ekwatho,” Mattie ta ti ngaaka. Loide Joseph omwiitaali gomOshakati, okwa ti shotango oshigwana nashi konge Kalunga. 

“Kala omwiitaali, thikama e to gana kutya kape na ombepo inaayi za komushiti ye mwene tayi ku vundakaneke. Shoka ngele oshi li aluhe momutima goye, nena oombepo dhokwiikutha omwenyo kadhi na esiku dhi ku kwate,” Joseph ta kumagidha.

Ta ti, okwa ndhindhilike kutya omaikutho goomwenyo ogendji oga fa iithingila, oshoka oshidhigu okweenda mehala lya luudha thoko, ihe oto katuka ashike wu uka komeho. Ta pula kutya, “olye e ku lombwele kutya ngele owa ikutha omwenyo oto yi wu uka kOmuwa wu ukilila, ngoye owa ikutha omwenyo ngoye mwene, ngoye hangoye we gu tula mo?” Pamwe hoka wu uka oko nee kwa pimbila! “Natu tegeleleni Omuwa e tu ile ko ye mwene, ngaashi e tu eteleni ko kombanda yevi,” ta ti ngaaka.

-vkaapanda@nepc.com.na