‘Aakwashigwana Inaya Patelwa Nando Pondje mIinima yOmahogololo ‘ – Shanghala

Home Languages ‘Aakwashigwana Inaya Patelwa Nando Pondje mIinima yOmahogololo ‘ – Shanghala

RUNDU –  Okomisi yElundululo lyOveta oshowo Omapendulopo (Law Reform and Development Commission –LRDC) otayi ti kayi wete sha puka okulongitha omikanda dhopakugana (sworn statements) ngele tashi ya mokushangitha aahogololi pethimbo lyomaishangitho gaayehe (ngoka taga kala ko okuza 15 Januali sigo 2 Maalitsa 2014), oshoka otashi vulika natango pe na Aanamibia oyendji kaa ye na omikanda dhopashigwana dhoka hadhi pulwa opo omuntu i ishangithe a mone okakalata komahogololo oshowo okunyanyangidha embo lyomadhina gaahogololi moshilongo. Omunashipundi gOkomisi yElundululo lyOveta (yOmahogololo) oshowo Omapendulopo, Sackey Shanghala moonkundathana dhowina noshifo shika – New Era, omathimbo ga zi ko, ota ti elongitho lyomikanda dhopakugana (omishangwahokololo dhopakugana) (sworn statements) mokushangitha aahogololi oshinima sha simana noonkondo adhihe mokushilipaleka kutya mboka kaye na omikanda dhopashigwana itaya patelwa pondje mokuhogolola (aaleli yawo).

“Ngame kandi wete lela pe na omaupyakadhi mokulongitha omikanda dhomishangwahokololo pakugana okushangitha aantu yetu, naamboka ye wete sha puka naye ye puuyelele noku tu tseyithila uunkundi mboka wu li womikanda dhomishangwahokololo pakugana opo tu vule okuungaunga niinima mbyoka nenge omaupyakadhi ngoka. Omathaneko niiyetwapothaneko mbyoka tayi vulu okulonga noyi li nawa inayi etwa natango puuyelele,” osho Shanghala ta ti. Oongundu dhopapolotika dhompilameno oshowo omahangano ngoka kaa ge shi gepangelo monakuziwa nenge omathimbo ga piti okwa li ga tumbula nokuholola omanyenyeto kombinga yomikanda-hokololo dhopakugana oshowo omakwathelo haga ningilwa aantu mboka kaye  na omikanda dhopashigwana, taya ti omukalo nguka otashi vulika gu etitha iinima yontumba kaa yi li nawa shi nasha niizemo yomahogololo moshilongo.

Shanghala ota ti kutya Aanamibia omayovi nomayovi sigo okeluwa ndika kaye na omikanda dhopashigwana – uumutse woshilongo oshowo oopasiporta, shoka tashi ti kutya itaya ka pitikwa okuhogolola (aaleli yawo) pethimbo lyomahogololo ga thanekwa okukala ko omumvo tagu ya (2014) sho taku ka ningwa omahogololo gOpaupresidende nIilyo yOmutumba gwOpashigwana  ngele epangelo oli iyutha komathiminiko okuza kumboka taya gandja oombedhi ya hala ekuthopo lyomikanda-hokololo dhopakugana kaantu mboka kaa ye na omikanda dhopashigwana, pethimbo lyomaishangitho gaayehe. “Ngele otwa kutha po omikanda-hokololo dhopakugana nena otashi ti kutya otatu li oshipungo aakwashigwana oyendji kaa ya vule okulongitha omauthemba gawo okuhogolola, tashi ti onakuyiwa yaakwashigwana oyendji otayi ka tokolwa nokuuthwa ashike kaantu aashona yowala,” osho Shanghala ta ti. “Shi nasha nomahogololo gomalelo goondoolopa, moka aakalimo yomomalukanda giinyakwi kaa ye na omayalulo gomayakulo gomalelo goondoolopa dhoka, ngele omushiinda shandje ota vulu okukoleka kutya ngame onda kala nenge ondi li omutuli omushiinda she uule woomvula dhontumba, omolwashike ndi na okukeelelwa kaa ndi longithe uuthemba wandje okuhogolola? osho Shanghala ta ti.

Shanghala okwa popi wo shi nasha noongundu dhopapolotika dhoka olundji hadhi ti kutya aantu ohaya etwa moshilongo nenge miikandjohogololo opo ya vule oku ya ya hogolole moka kaa ye shi aakalimo nenge aatuli yonduko yomoshilongo nenge yomiikandjohogololo mbyoka. “Sigo okeluwa ndika kape na omuntu a pangulilwa ekaulonyanga li nasha nokuninga iinima yomaludhi ngaka. Sigo ethimbo ndyoka Uuministeli wIikwameni nOmatembu  tawu ka gwanitha po oshilonga shawo okugandja omikanda dhopashigwana komuntu oshowo Omunamibia kehe, otwa pumbwa ashike okutala koshinima shokulongitha omikanda-hokololo dhopakugana. Otwa pumbwa ashike okupopila oshinima shika. Kakele oshi li miikaha yaatotiveta – oparliamende okuninga etokolo mushika,” osho Shanghala ta ti.  Ota ti natango kutya mokukutha po omikanda-hokololo dhopakugana otashi ka etitha wo omuyalu omushona gwaahogololi pethimbo lyomahogololo.

“Ohatu popi uudemokoli ihe natango otwa hala okulya aantu oshipungo noku ya dhengela konankondongolo mboka kaa ye na omikanda dhopashigwana kaa ya vule okulongitha omauthemba gawo okuhogolola nenge mboka itaa ya vulu okuulika – okugandja uumbangi womikanda dhontumba kutya oye li aatuli mondoolopa yongandi molwaashoka kaye na omayalulo gomayakulo gondoolopa ndjoka,” osho ta ti. Okomisi yIilonga yOmahogololo moNamibia (Electoral Commission of Namibia –ECN) metiyali okwa li ya tseyitha kutya omaishangitha gaayehe guukalata womahogololo moshilongo otaga ka kala ko  okuza momasiku 15 Januali sigo omasiku 2 Maalitsa 2014.