Otjiwana ngatjituako eke ketemba kOtjisuta!

Home Languages Otjiwana ngatjituako eke ketemba kOtjisuta!

OZOMBUZOVINDIMBA- Ombara Otjitambo yOvaherero, Kuaima Riruako, maningire otjiwana tje okukongorera omambo nondando yatjo ohunga notjisuta novitjitua.

 

Omerihekeno inga ombara yeyetjitire mOkarukondua kOmatoororero ka Tjinene pomazemburukiro oetja 109 muno kombunda yeraa ehazendu romayandekero wOvaherero nOvambanderu. Ovaherero nOvambanderu omasere vaworonganene muno  okuza kOritjatjatu rotjiveke tjitjazuko nganduu kOsondaha okuzemburuka ozombura o 109 okuza keraa romayandekero ndaraerue tjiyari 2 ku Seninani mo 1904 poruveze indui iyo Ngenerara Lothar von Trotha, oruveze indo ngauri omuyandjambo morupa rovita ruehi rOvandoitji mo Namibia, oruveze indo ndaa ritjiukua otjo South West Africa. Ngunda ozondangere azeere okuye kutura Oritjatatu, okuza kOritjatano tjandje otjiwana tjautu okunjonganjonga koumue moumue otjainda ozongombe zorutjindo zatjo.

 

Nandarire moumba mbua karere po Oroviungura orata rOyakarukondua kOmatoororero ka  Tjinene, Adolphus Kangootui, tjavetere omuyero wondjuwo ombe yozondangere ndjatungua  poruveze indui nomawe, Osondaha omazemburukiro inga yakayendere moupore, nohange, noruhoze nombembo ndjiriyo yomayamberero. Kombunda yomatungiro worukondua orutenga rua Zombuzovindimba, otjiungura tjitjauta nongondjero nondunge  yOrutu rOvaherero nOvambanderu rOtjitiro Otjindjandja (Ovaherero/Ovambanderu Genocide Foundation, OGF), orutu ruarue rotjitiro otjindjandja otjiruauta okurarakana Ozombuzovindimba, ozo naindarira otjirumatua tjehi. Otja komazuvira omararakaneno inga munda umue ongatua Kangootui kehi yombameno, oyo Oroviungura ndjemutananene naituara kongaro ohazerua eye ndjatjitire.

 

Momuano imbui nandarire mokutja o OGF momautiro wa Ndengani yatjangera Ohongora Ondize yOtjito Motjirata Tjovirumatua Novitjitua viOmbazu, Esther Moombolah-Goagoses, okuraisa ondero yaro okuyekuzemburuka  eraa ra von Trotha imba mOzombuzovindimba, o OGF tjiyari 3 ku Seninani uriri otjiyayakurire orutuu okuza kuye ndumaru ikuambere ko kutja aihakakara na kangamua otjitjitua moukoto worumbo rua Zombuzovindimba mena rokutja oruveze indui karuyayandjua kotjiveta kohoromende yorukondua rua Maheke. Nandarire mondunge indji o OGF yakayendere komurungu naikara nomazemburukiro omayuva womasuviro ngazuko amaitja ondunge indji yaombo oyo omazemburukiro inga yarongerisa rukuru.

 

Ombara Riruako kanaa paningirire otjiwana tje okuwira kongotue ye no OGF otjozombuka ketupa okuningira Otjisuta okuza kohoromende yehi rOvandoitji otjohoromende ndjakongorera ohoromende yohuurire yehindo nunguari wina ahungirire kokumuina kuatjo kotjisuta otjozondekurona zaimba mbahihamisiwa osemba iyouhazendu wehi rOvandoitji. Watjere otjozendukorona zaimba mbaihamua movita viombiririro yohuuire yOvandoitji, eraka rao rasere okuzuvaka nomasa nu nawa motjiposa ihi. Eye wahimisirue iyo kumui nomerihuhutiro wovandu ve motjisuta nawina okupandera kongotue poo okuyaruka ombunda mutjo ngunda owo averi ovandu vozongombe ndapundua, voo ina mbatjerua naveyekua ehi rao. Riruako waraisire okuhina ongamburiro kue momahanunino wehi momuano womu randise  nomurande omupupurukue nayandja ondunge kohoromende ya Namibia okutaviza konguao ya South Africa oyo nai ndjauta okuyarura omahi koveni varo. Tjingetjo watjere Ombatero Yapeke kaiparura imba mbasere okuparukira muyo naraisa kutja kandoneno tjinga ovinamuinjo mbiranderua ovandu avihanjomoka mena rokutja kavikuata.

 

Riruako wina werituapere oukahu kutja ohoromende ya Namibia yasere okukara kongotue ye novandu ve motjisuta pendje nokutjiririsa otjayo noku tjihongorera po. “Ohoromende yetu maiso oku kara kongotue yetu nu kakomurungu wetu,” eye waningire nao. Riruako nOhahende Rukoro wina vakuminine ohoromende mokuhina okutenga ousemba wOvaherero mburi mOngundeveta okuungurisa ombazu yawo amavehungirire kundjimavetja ongondjero yohoromende  okuvetjayera okuka yambera kOkahandja, nu nai tjeri otjina tjimatjikondjisiwa na Zombuzovindimba wina otja korutuu rua Moombolah-Goagoses.

 

By Kae Matundu-Tjiparuro