Oshikandjohoololo shaNgela tashi dengwa kondjala ..Kansela oha longifa oshimaliwa shaye shokomwedi opo a kwafe Ovangela

Home Eenguhudana Oshikandjohoololo shaNgela tashi dengwa kondjala ..Kansela oha longifa oshimaliwa shaye shokomwedi opo a kwafe Ovangela
Oshikandjohoololo shaNgela tashi dengwa kondjala ..Kansela oha longifa oshimaliwa shaye shokomwedi opo a kwafe Ovangela

Oshikandjohoololo shaNgela moshitukulwa shaHangwena osha lopotwa shi na omwaalu wovanhu vahapu tava mono oixuna kondjala molwoshikukuta sha nyaa kehonga.

Ovangela ova lopotwa tava xupu shokadila, shaashi vahapu vomuvo inava teya neudo. Shuudeni Hilaria oshihakanwa shamwaavo inava likola sha momapya neudo okwa tumbula kutya oilya yavo aishe onghee ya kungulilwepo kefundja la dile moAngola. “Konima eshi efundja la shuna, odula nayo inai loka vali oilya i dule okututuma,” Shuudeni ta ti.

Shuudeni okwa twikila ko kutya yee novaneumbo laye otava mono oixuna kunakaidi, luhapu ohava papala tava nu omhindo yomeva ongouvalelo. “Ame inandi fika meedula dopendjela natango moo meumbo lange kamu na nande umwe ha nyangadala,” Shuudeni ta hokolola.  Okwa twikila ko yoo kutya shito oha landifa ombike okudilila meenyandi neembe ashike molwefundja ina dula okulandifa neudo shaashi oiimati ei oya kungululwa po kefundja.

Kansela woshikandjohoololo shaNgela Erikan Hainghumbi okwa tumbula kutya oshikandjohoololo shaNgela osho shakula koikandjohoololo aishe moshitukulwa shaHangwena, shoo oshi na ovanhu vahapu va dengwa kondjala. Okudilila komishangwa domo 2011 fiyo 2023, oda yelifa kutya ovanhu ve li omayovi o20 otava mono oixuna kondjala moshikandjohoololo ashishe ShaNgela. 

Oihakanwa yondjala unene ovanhu ava ve na eedula dopokati ngaashi 40-50, shaashi vahapu ihava longo. “Vamwe ava va wanifa eedula dokukwata opendjela kave na omaufemba aNamibia onghee ihava mono nande odola kepangelo,” Hainghumbi ta ti.

 Kansela okwa twikila kutya yee nghee a ile koshipundi ina mona nande ekutu loshikukuta le ya pombelewa yaye li vatele.  Vati okwa kendabala okushangela kombelewa yaNgoloneya Walde Ndevashiya ta pula ekwafo loikulya moshitukulwa shaye ndele nako okwa kukuta, kaku na eshi ku na. Okwa weda po yoo kutya   vati ekemo otave li twala keembelewa dopombada.

 Ovanhu ohava mboboloka nee komikunda di li li noku lili tave ya okupula oikulya kombelewa ndele kape na ekwafo lasha kansela ta ti. “Eshi ohashi fininike nge opo ndi kufe oshimaliwa mondjato yange ndi lande nande okalaina keeshi nekutu loufila opo ashike omunhu a dje nge momesho. Oyuuyemo yange yokomwedi paife ihai wanene vali eemhumbwe dange adishe, shaashi ohandi i topola novanhu vahapu molwonghenda,” kansela ta tumbula. 

Ovangela paemhito dihapu ohava kala oihakanwa yondjala shaashi ove li popepi nomulonga waCuvelai oo hau ponoka omeva efundja ndele taa hanauna po omapya aeshe moshitukulwa ashishe konyala.

Ounona vahapu pomukunda vati  ihava holoka keetundi molwondjala. Vamwe ngeenge tava di komaumbo ova tala ashike mokatete oko haka liwa kofikola pefimbo lopaushe shaashi ova dja komaumbo inava makela. Okanona eshi taka shuna keumbo ovadali ohava ti ashike oka makela nale etete kofikola. “Vahapu ava ve na eemwandi momaumbo nomive oto hale kutya xwepo shaashi ohava li ashike eenyandi.

Kansela ota pula ombelewa yomupilimaminista i tameke okutala onghalo yondjala oyo ye lihanena oitukulwa ihapu, ndele tava ningi omalundalafano oshikukuta. “Ovanhu ava ove na ondjala, nokatu na eshi inatu teelela omafiku,” Hainghumbi ta ti.

Likius Nakada omunamido (60) omukalimo womoshitukulwa shaHangwena okwa tumbula kutya yee omunanghundi nota mono oixuna kondjala. Okwa weda po kutya oku li meumbu oye aeke, nopendjela yaye luhapu ohai pwile meelefa dokoshipangelo. “Paemhito dihapu ovapangi ohava kala vavaya oshivixa shange shaashi osha wa pedu. Ovashiinda shange navo ava hava penge oikulya efimbo limwe navo ohava kala va lolokange ngeenge handi ya okwiindila oikulya kuvo,” Nakada ta tumbula.