Elelo laNdonga la amena oohashikeshalye 

Elelo laNdonga la amena oohashikeshalye 

Auleria Wakudumo

Elelo laNdonga ola yandja omanyamukulo kedu lOkashana Kuukongo waNehale, onhele oyo ya eta ovakwashiwana vamwe va ye mokalimosho oivike itatu ya ka pita, eshi va teta eedalate odo. Elelo mEtitatu ola dimina kutya olo la yandja oufemba koohandimwe va tule eedalate mOkashana nelalakano okulonga oikulya, va pewa epitikilo komukwaniilwa Fillimon Shuumbwa Nangolo nelalakano lokulonga oikulya ponhele opo. 

Nonande elelo tali popiwa kovanahambo novakwashiwana kutya ola yandja edu kovanapolitika novanangeshefa, elelo ola anya okuyandja omusholondodo womadina oohandimwe 54 eshi la pulwa kovatoolinghundana.

 Omunashipundi welelo John Walenga okwa lombwela ovatoolinghundana pehovelo kutya omusholondodo opo u li ashike hamushanga omukulunhu melelo laNdonga Nicky Uugwanga okwa ti opo tava kwashilipaleke omadina oohandimwe.

“Omusholondodo kau po manga. Kape na ou ta ka pula omadina ngeenge omwa kala inamu a tula moilonga yeni,” Walenga ta lombwele ovatoolinghundana. 

Kakele koulifilo wovanahambo, ovakwashiwana unene ovakulukadi noukadona ova ti ova kanifa onhele omo va li hava pweya eeshe, hava likola omaungu va mone mo oyuuyemo yavo. Ongudu yovakulukadi noukadona nayo oya li ya waimina ovanahambo okuninga omunyanyo omwedi wa dja ko va yandja omakemo avo kombelewa yangoloneya waShikoto, Penda Ya Ndakola nokwa li va yandja fiyo 13 Septemba opo va nyamukulwe. 

Walenga okwa kwashilipaleka kutya eenhele adishe 54 oda ningilwa omapekapeko manga oohandimwe inava pewa eenhele odo. Walenga okwati ovakwashiwana nava dimbuluke kutya edu mOkashana olili koshi yelelo lomukwaniilwa waNdonga, Omukwaniilwa Fillimon Shuumbwa. 

“Omukwaniilwa oye ashike ena oufemba okuyandja edu nokutokola kutya otapa ningwa shike pedu opo. Kapena nande omwene womukunda ile lyee ena oufemba,” Walenga ta ti. 

Eedula nhatu da pita, Omukwaniilwa vati okwa eta po oshikunino shovakwashiwana shomapungu, neteyo okwali la denga mbada. 

“Omukwaniilwa mokumona eteyo olo, okwa tokola opo a yandje edu mOkashana la nhuninwa okulonga oikulya,” Walenga ta ti. 

Eedalate

Walenga okwati vati oohandimwe ova tula eenhele davo meedalate opo va amene oikunomwa yavo ngeenge va tameke okulonga omapya avo. 

“Osha yela ngeenge inava tula ko odalate koikunomwa yavo, oimuna otai ka lya po oikunomwa yavo neenghono davo otadi ka heap,” Walenga ta ti.

Edu ola pewa oohandimwe oule weedula nhano adike. Natango edu olili vati koshi yelelo laNdonga nakeshe ou a kala ina longa ngaashi sha teelelwa kelelo, otaka kufwa edu olo konima yeedula nhano li pewe ou ta dulu okulonga. 

Oshiwana sha shiivifilwa 

Ovatoonghundana eshi va pula kutya ola shiivifila ngahelipi ovanhu ovo va mona eenhele ponhele opo, elelo olati kutya ola ninga oyoongalele ivali noshiwana, tava shiivifile ovakwashiwana omangela yomukwaniilwa oshoyo okushiivifila vati ovo va hala okukufa ombinga. 

Mopaife, eehecta 2 700 odina nale oovene, omunhu umwe ena edu okudja po 20-50 hecta ina ongushu okudja N$20 600 keshe oule weedula nhano. 

“Elalakano lomukwaniilwa okuyandja edu eli okukandula po ondjala nokuhepo moshiwana,” Walenga ta weda po. 

Elelo otali pula elongelo kumwe loshiwana nOvanamibia va kwafele elelo moku hanga elalakano lalo. 

-Wakudumoauleria@gmail.com