Selma Ikelas tsî Alvine Kapitako
ǀAeǁgams-ǁNāti ī mâsib !gâise ǀhubuǀhubusenxūna sîsenū tsî tsâs dib ge ǀnî ǀhubuǀhubusenxūn sîsenū-aona ge ǁgari in ‘bluetooth’ tin ra ǀonǂgai ǀgauba sîsenū tsî ǀhubuǀhubusenxū-e sîsenū tsî !gâise ra tsâ khoe-i di ǀaoba ū tsî ǁî-i ǂkhurub !nâ ǁgaiǂgā tsî ǁî-i tsîna ǁkhā tsâsiba hō.
Nē ǀgaub ge ǀhubuǀhubusenxūna gaxuse sîsenū hâ khoen xa mari-i nî ǀkhai tsēdi ai ra sîsenūhe. Cynthia Martin-Haihambos hîa aitsamas a ǀhonkhoe ai senters, Hephzibah ti a ǂansas dis ra mîsa !oab ge nē ‘bluetooth’ sîsenūǀgauba noxopa kaise a ǀasa Namibiab ǀhubuǀhubusenxūn sîsenū-aon ǁaegu. Suid Afrikab di ǂhôa!â-i ra mîsa !oa-i ge ǀhubuǀhubusenxūn sîsenū-ao-e ǁgam-i ǀkha ǀhubuǀhubusenxū-e haba tsî !khās soǀôa-i ra hâ!nâ khami ī xūb !nâ ra ǁgaiǂgā. Nē khoe-i ge !om!aros tamas kai o ǁôaba ǀkhamasase !gae!hon tsî ǁnāpa xu nē habasa ǀhubuǀhubusenxū-e î-i ǂkhurub !nâ ra ǀiriǂgā. ǁNās khao!gâ-i ge ǁî-i di ǀaoba ǁkhā xūb !nâ ǂgaeǂui tsî î-i ǀhōsa-e ra mā hîa ǁnā ǀaob ǀkha ra !khāsen tsî kaise !hae ǁaeb !nâ !gâise tsâ-e. Hoan xa !nāsase ra sîsenūhe ǀhubuǀhubusenxū-i ge Namibiab !nās !aroa a heroin, tis ge Haihambo-Martinsa ge mî, xawes ge noxopa ge mî kokain-i tsî methamphetamines-i tsîn on ra !khāǁkhaes khami sîsenūhesa. “Mâ xū-i hîa ǁgam-i ǀkha a habahe ǁkhā-i hoa-i ge ǂkhurugu !nâ a ǀiriǂgāhe ǁkhā aiǁgause Handy Andy-i tamas kai o Spirits-i khami,” Nē ǀhubuǀhubusenxū-i ge duruǁgans !nâ tamas kai o khōb !nâ ra ǀiriǂgāhe tsî ǀases timîsi 10-20 sekondegu !nâ ra sîsentsoatsoa tsî !nonasa xu koro irgu kōse khoe-e !gâise ra tsâ kai.
Mûmûsaseb ge Namibiaba ǁaeb ǀkha ǀhubuǀhubusenxūn ra ǂgâxa-ū!nâhe !hūba xu ǀhubuǀhubusenxūna ra sîsenū !hūb !nâ ra dawa!khunisen, Haihambo-Martins ra mîsa !oa. ǂUrusib tsî ǀHûhâsi !Oabadi Ministeri Bernard Haufikub ge ra mî, nēti ī ‘bluetooth’ sîsenū-aon !hau!hausase HIVs di ǂapaǂoa tsî ǂhīgusa ra ǀgapiǀgapisa. ǀHubuǀhubusenxūn ǂHanuga Sîsenǂuis !Âb, !Nakaǂnôa Komisareb Fabian Musweub ge !khâikhom tsî nē sîseūs ‘bluetoothi’ dis a !aorosa !khaisa gere ǀgomǀgom!gao. Dr Shaun Whittakeri ge ǀgaisa !khâikhomsa sîǂui tsî ge mî, nē mâsib Namibiab !nâ danasa ra ǀhōǂui tsî ǂâiǂhansens ase hoa !hūǁîna nî ībasa.