Ouministeli wounamapya wa twala omayakulo popepi noshiwana

Ouministeli wounamapya wa twala omayakulo popepi noshiwana

Auleria Wakudumo

Minista wounamapya nounaimuna, eeshi, omeva nomatalululo omadu Inge Zamwaani okwa patulula pambelewa omayakulo opaunamapya komalelo aeshe opaitukulwa 14. Eshi osha ningwa okueta omayakulo popepi noshiwana. 

Ovanafaalama novanaimuna otava ka longifa omayakulo a yandjwa peembelewa davo dopaitukulwa. Okwa kwatela mo okukwafela ovanafaalama okulundulula omikalo dounafaalama, okukwafa pakuyandja omayele kovanafaalama novanaimuna, okuyandja oilongifomwa osho yo okupewa omayakulo aeshe aa pambelewa oyo tai ka kala popepi navo. 

Minista okwa holola kutya ekwafo eli ola shikula elombwelo olo la li la yandjwa mo2022 kominista yomayambulepo eedoolopa nomikunda, Erastus Uutoni. Epangelo ola li la pitifa momukanda weeveta depangelo hano ogazzete, koshi yokatendo 33 ko2000 kokutwala omayakulo moshiwana. 

Okwa ti okatendo aka oka pitika ouministeli wounamapya opo u ninge omalunduluko nokutwala omayakulo popepi novanafaalama novanaimuna moshilongo ashishe. 

Ouministeli owa katuka onghatu yotete okweeta omayakulo popepi noshiwana. Eshi otashi holola kutya epangelo oli na oshiwana komutima notali ka kwashilipalekwa kutya omayakulo amwe a wedwa po okwa etwa popepi navo. 

“Omayakulo popepi noshiwana otaku kwafele oshiwana shi longife omayakulo luhapu, pefimbo noitukulwa i kale tai dulu okuninga omatokolo amwe oo kwa li ashike haa dulu okuningwa keembelewa dopombada,” Minista ta ti ngaho. 

Zamwaani okwa fatulula kutya omayakulo aa okwa li a tulwa nale moilonga okudja mo1997 kutya otaa twalwa koshiwana, sha ningwa koshi yoNational Decentralisation Policy. 

“Okunghonopaleka omalelo opaitukulwa pakuyandja omayakulo aa, ohatu ka teelela omatokolo taa ningwa pefimbo nomeendelelo nekufombinga la kola lovakwashiwana ngeenge tashi ya koikumhungu younamapya nounaimuna,” Zaamwa ta ti vali ngaho. 

Minista okwa holola nomukumo kutya ouminsteli wounamapya onghene tau twikile okukala shikwete poshepangelo ngeenge tashiya pokupalula oshilongo oshoyo okuyambula po eliko loshilongo. 

“Elalakano letu okuyambula po oshikondo shounamapya nounaimuna. Ina tu hala ashike okuyambula po ounamapya pakuyandja oikulya kovanhu ashike otwa hala yo okuxwaxwameka eyambule po lomikunda neliko loshilongo,” Zamwaani ta kwashilipaleke ngaho. 

Minista okwa kunghilila ovakufimbinga aveshe, mwa kwatelwa omalelo opaitukulwa novanambelewa vouministeli opo va longele kumwe nokukwashilipaleka kutya ova kwafela oshiwana ngaashi veli nekelelwa oshinakuwanifwa osho. 

Zaamwani okwa li a holola kutya epangelo laNamibia otali lalakanene okushunifa pedu elando loikulya okudja kondje yoshilongo neepelesenda 80 ngaashi sha hololwa momhangela tai ufanwa o’Strategic Plan and Manifesto Implementation Plan (SPMIP), oyo ya tulwa moilonga oshivike eshi, moWindhoek. 

Omhangela ya tulwa po otai holola ounamapya oo fimba i na ongodi mokuyambula po eliko loshilongo okulwifa ondjala, okuyandja oilonga nokukandula po omhumbwe yoikulya moNamibia. 

Zamwaani okwa ti epangelo otali lalakanene okushunifa pedu okulanda oikulya kondje yoshilongo oi na ondjila ya yela oyo tai dulu okutwala Namibia kefikilo lounamapya. 

“Omhangela yetu okulundulula Namibia, a ninge oshilongo hashi longo oikulya yasho vene oyo tai palula ovakwashiwana,” Minista ta popi ngaho nomukumo.

Otaku hokololwa Namibia ha kufa eetona 54 570 doikulya younamapya oyo ya longululwa okudja kondje yoshilongo koshimaliwa tashi tengenekwa shi dule pobiliona N$1,5. South Africa oku li umwe womoilongo oyo hatu kufa oikulya yoludi eli. Namibia oha kufa koSouth Africa oikulya younamapya ya longululwa neepelesenda 97.

Minista okwa kwashilipaleka yo kutya eshunopedu eli otali ka yambula po nokukwatela po ounamapya nounaimuna monakudiwa, nokukwashilipaleka ekwatafano pokati keyambulepo lomakwatafano neliko loshilongo.

-wakudumoauleria@gmail.com