Otjomuise- Hapo ozombamba nÿa munikire mOnganda yOmbwikiro yOvyuøe Vyombutiro vyOmakuruhungi ya America (American Museum of Natural History) ngamba omuzeri mo nganda indji poo za zenga?

Indi eepura omutjange mo Mahi Omakutasane wa America, John G. West ndainganisa mo ma tjangwa ye kambitisa morungovi tjiyari 7 komweze imbwi. Kepura ra West indi ma ku kongorere rarwe ndimartja poo ngahino oku ze horeka otjouhatoi motjiposa tjOvaherero nOvakwena kunEhi rOvandoitji mo tjombanguriro tja New Yorka, za zengisiwa owina otjouhatoi?  

West wa tjangere kutja Ehi rOvandoijti ra zepa Ovaherero nOvakwena otjindjandja mo South West Africa mo zo mbura tji ma zeutire mombura indji o 1900. Omauhonapare wEhi rOvandoijtji tjingetjo ya kara no vi tjitua vyo kurora vyo u veruke ndira ra tjita kwimba mbu ra ihamisa mena ro ndjiviro ya kandinondi yo mbangu yotjivara.  Ozongodjero zo ndjandekero no ku rorera movandu ovitjitua vyo u veruke vyari oviÞukaungura vyo huurire yo mahi wo ko Ngurova nu vya ho hiziwa iyonyomoneno yo ngamburiro ya Charles Darwin ndja rundire tjimuna otja pia. Ongamburiro ya Darwin no va kwao indji ndjitja avihe mouye viri otja kongaro ya tjitjekura tjeriyama. Pu ma pehee kutja kangamwa otjiutwa tjimemwa tjazumba atjirikurire noku rivatera otjini. Nu munao imbi mbi ma virivatere ovini ombi kaseinina ama virikwatisa no ku rihupisa.

Munao imwe yo zo nganda za America ndji tjiukwa tjinene otji ya parukira mo vi Þukaungura vyo TjiÞiro Otjindjandja. Onganda yOmbwikiro yOvyuøe Vyombutiro vyOmakuruhungi ya America (American Museum of Natural History) motjihuro o New York yarandere onguta yo zo mbamba zovyuru mu mwari nda isirwe kotumbo katjombondi two Vandoijti mo South West Africa. Mo 2018 tjandje ozombamba inda ngunda zeri monganda indji nandarire kutja oyo ya yandjerere oruhindo rovandu kotjike Ovaherero oku ke ze tara. 

Munao epura nai ndaingana okoo kutja tjii hapo ozo nai ngunda omuzeri monganda indji. Orondu West katjisupi tja kondja oku hakayena no nganda  indji oku zuva otjotjiri kutja ozombamba inÿa ngunda inazo poo indee? Na wina okuzuva kutja oyo hapo irupurira oku zekotora ko Namibia? Posia ngamba onganda indji kaiyazira West.  Otja kuye katjikando otjitenga oyo oku kondjisa oku penga no ku Þarisa oma kuruhungi oma hatjata inga. 

West ko mu rungu wa nai tjaa rongerisa onÿengura ye ohunga nOtuveze Twovipuka, imbovandu, we ke rihaka mevanda ro ku mwi. Onÿengura ye indji munda umwe maitara mo ma kuruhungi wo ku nyomona omerihongero wouruvi womundu mena ro tjivara tje. Posia omuungure ponganda yo ma pwikiro ya America indji wa panÿa oku hungira naye. Naivanga rutenga kutja eye mei kwizike nozo Ndola za America omangete yevari, ape o Zondola za Namibia omangete o 33. Posia ngunda aperi nao onganda indji tjigetjo ya panÿa omaningira wa West po vi kando peke peke oku zira omapura ohunga no ma kurihungi wayo. Eye nai otjeundja eyuva onganda indji tjii hina kuuhara ama imu tupuka no ku mutara tjikweya ko ma kuruhungi wayo ayo oku penga oma kuruhungi inga oyo nge na ouzeu ngu ye nawo.