Harukuru, ouye tji wa zuvire Oafrika, okutuurungira mOruuano rwa Afrika, ohuurire kehi yayo omahi omengi ya Afrika, mu muna Onamibia, Ovaherero, Ovambanderu nOvakwena mu va ṱa Otjiṱiro Otjindjandja,

Ovaherero, Ovambanderu nOvakwena okuza ko 2004 tji va zemburuka ozombura esere zOtjiṱiro Otjindjandja tjawo mOsouth West Afrika nda huurirwe i yehi rOvandoitji. Otjo nai tji tja handjauka Otjotjiṱiro Otjindjandja tjopokati ko 1904 no 1908.

Okuza tji ya ri 30 komueze mbwa zuko Tjikukutu netenga ku Tjitarazu Ozoministera yOvitjitwa Vyouye wopendje mu mwari indji ya Namibia ndji tjiukwa Otjoministera yOngaro pOkati kOmahi nOmaunguriro Womahi Kumwe, Selma Ashipala-Musavyi. Rimwe romapu omanene ku va hungiririre yari ondatumisire yohuurire tjinga omengi wawo aya huurirwe. Ndje ve ihamisa momihingo omingi pekepeke ngandu tjiva vawo tji va umwa kotjomasa okuza mOafrika nave randisiwa hembandina nomakuvare, tjinene ingwi kwa Atlantika. Kutja kundino ndi ve kaṱire mouye na momahi tjimuna Oamerika ayeevari, yokomanene nokomamuho ku va kakwaterwa ndino ndi ku kare mbe tjiukwa otjOvoafrom-Amerika. Nḓeri ozondekurona za Afrika nḓa umininwe kotjomasa ingo. Tjiva zazo ndino ndi nḓeri momahi inga ngu kuza Okariimbiena tjimuna Ojamaika. 

Tjimuna Ovambanderu, Ovaherero nOvakwena tji ve kondjisa Otjisuta tjOtjiṱiro Otjindjandja, ozondekurona za Afrika inḓa tjingetjo za uta okuripaha na wina okukondjisa otjisuta tjawo. Kondjuriro yawo mu mu na vawo tjiva nga kundino ndi mbe hi nehuno tjinga aave yende amave umbwa momakuvare. 

Mu nao ombongarero ndji otji ya korokoherere epu ndi oro mOruuano rwa Afrika nda yendayenda mayuva ngandu nandarire ombura ndji ya tjiukisirwe i yoruwano ndwi Otjombura yOtjisuta tjOvaafrika na mba zirire kOafrika. 

Okutja ombura ndji mai yende pombongarero onene yombura aihe yOruuano rwa Afrika ndjiri mu Seininarindi, ovanane va Afrika otji mave kahungurira nape ya ave toora ongutiro yokutja ohuurire kangamwa apehe pu ya yatjitirwe i tyewe kutja yari omatombero woveta. Kutja omahi yAfrika okuzamba ye ute okutoorera omahi inga nge ye huurire okomakatukwe moveta tjandje nambano indji yarire oveta youye.

Nandarire kutja Otjiṱiro Otjindjandja kehi yOnḓuvasaneno yOmihoko Omikutasane yOndjuruririro nOmaverero wOngatukiro yOtjiṱiro Otjindjandja yo 1948, ongatukiro youndu na koundu, Ovaherero, Ovambanderu nOvakwena ve nouzeu wokurondora ehi rOvandoitji. Nandarire nai ve notjiposa mOtjombanguriro tja Tjomuise tjokombanda okukondjisa okunanena ehi rOvandoitji kutjo. Otjo nai omueze mbwa zuko otjombanguriro tji tja imbirahire. Kakutja ongondjero yOruuano rwa Afrika indji otjeri ozondekurona za Namibia zOtjiṱiro Otjindjandja ndji maze undju nokukongorera nomasa. Naṋi eyuva rimwe mai puparisa ongondjero yazo.