Muzamaisi wa sikiliti sa Zambezi Lawrence Sampofu u kupile bana ba Namibia baba ipondile mwa kuzuma busihu isi ka mulao buse bwa museto wa Botswana, lifolofolo zabo litou, linali ni mifuta yemimwi ya ku ca, kuikambusa ku eza cwalo, kufitela kuluza bupilo bwa bona ka litaba ze sikalumelelwa.
Sampofu u file mamela kwa bayahi ba Zambezi kuikambusa kuzuma kamafosisa lifolofolo mwa Botswana, mukwa o tisize kuli masole ba Botswana ba kunupange bana ba Namibia kaufela ba bafumaneha inze ba ikasanela mwa sibaka sabona sesiluwile ahulu lifolofolo. Mueteleli wa sikiliti na taluseza ba yahi kwa mukopano wa cwanunu fa, ka taba ya kubulaiwa kwa ku kunupwa kwa bana ba Namibia ba babeli ni mwana a Zambia alimumwi ki masole ba Botwana, kamo taba yeo netambekilwe mwa mazoho a likolo la sizwale sa kwande ni swalisano. Litupu zepeli ze nekunupilwe ki masole ba Botswana neli tambekile kwa Namibia ko nelitilo mbumbekwa teni. Mwana wa Zambia ni bana ba Namibia ba babeli neba kunupilwe mwa mukolo, haba mano lalelwa ni kufumaneha ni manaka a litou. Kakuya ka Sampofu, taba haisaliyo mwa mazoho a hae, a kupa bayahi kutokolomoha kuzuma isi ka mulao mwa naha ye baikabela museto ni yona.
Taba seli kuba likolo la sizwale sa kwande ni swalisano. Taba seshimbilwe ki ba muso. Ni kupa bayahi baluna kutokolomoha mikwa ya kuzuma isi ka mulao ni kusa kena mwa linaha zemwi ka miseto ye yesikazibahazwa kale,”kwa kupa Sampofu. Litaba ka butungi halizibahali hande, kapa bulalu bwa bona neba fumanezwi litobolo, kuli neba beile mayemo a masole ba Botswana mwa ňalelwa, kuli mane babe ni muhato wo, kono bupaki bo bufumanwi ki bwakuli ne balalezwi mwa mukolo ki masole ba Botswana ni kuli neba fumanehile ni manaka a litou.
Bana ba Namibia neba zibahalile ka Ivan Manyuka wa lilimo ze mashumi a mabeli ka lilimo ze supile ka zepeli ni Solomon Tetuko wa lilimo ze mashumi a mabeli kaze silezi za kupepwa, ni Chester Mataba mwana wa Zambia yo lilimo za hae neli sa zibahali. Kutwahala kuli yomumwi ya akalezwa na punyuhile ni likolofalo zetuna. Mwanako ye swana bayahi ba Zambezi ba tongoka kuli zeo litiswa kikutokwa muhato kwa muso kukona kutatulula butata bo, kamo silimo ni silimo batu balatehelwa ki bupilo bwa bona mwa mazoho a masole ba Botswana kusina sesieziwa.
Charles Siyauya yomumwi kwa ba chilauki ku babanca cwanunu fa, nafitisize maikuto ka kutalusa kuli, “Batu ba sikiliti sa Zambezi basweli kubulaiwa busihu ni musihali ki masole ba Botswana, mi ki sikamani seo muso wa Namibia u eza fa taba yeo? Ko kulenga, puzo ki kuli ki sikamani? Kapa a lubana ba Namibia tenyene kuli a luswaneli kufumana silelezo sakata kwa muso wa Namibia? Kwa buza Siyauya. Nihakuli cwalo, mulauli wa sipokola wa sikiliti sa Zambezi Borniface Mukendwa u talusize kuli lipatisiso za makopanelo ni ba Botswana lilibelezwi ku tateka sunda ye. “Lulibelezi sikwata sa sipokola kuzwelela Windhoek ku tokopana ni luna kwanu ni kuliba kwa Botswana kwa lipatisiso,”kwa talusa Mukendwa.
Mukendwa u talusize kuli muso wa Botswana u taluselize ba Namibia kuli ba ba akalezwa neba fumanehile ni litobolo ni manaka a lifolofolo, cwale lipatisiso liswanela ku nyakisisa haiba ki mokuinezi.
Akuna senizibile kapa litobolo nelifumanehile ni bao ba akalezwa kuzuma isi ka mulao, kono ze ki litaba ze lufumani ku ba Botswana. Lubata kuikolwisisa kapa ki cwalo ka lipatisiso zeo,”kwa talusa Mukendwa. Mwa 2012, taba ya mufuta wo swana, kafo bana ba Namibia ba babeli neba latehezwi bupilo bwa bona, ka kubulaiwa ki ma masole ba Botswana, kacwalo silikani sa bana ba linaha zepeli nesibatile kushekesha, ka kufitisa maikuto a shutana-shutana kamukwa wo masole ba Botswna ba talimela batu bao ba akalezwa kuba bazumi isi ka mulao. Buňata bwa bana ba Namibia neli ba maikuto a kuli masole ba Botswana ba bonahala tabo, kusina kubeyela ngana kwa bana ba Namibia bao basweli komba moyo kusina kusebelisa mikwa yeswanehela kuikolwisisa.