[t4b-ticker]

Omupresidende A Yamukula Omaindilo Goonakulwa Aakulu

Home Archived Omupresidende A Yamukula Omaindilo Goonakulwa Aakulu

WINDHOEK Omupresidende Hifikepunye Pohamba ota ti okutsakanitha po omaindilo goonakulwa aakulu ngoka taga ka pula okapandi koodola oombiliyuna hamano (N$6 billion) komumvo, otaga vulu okunayipaleka emona lyaNamibia. Omupresidende dhika okwe dhi popi mEtitano pethimbo ta gandja eyamukulo lye ndyoka kwa li lya halika noonkondo li nasha nomaindilo gOkakomitiye kOmauwanawa gOonakulwa Aakulu, ngoka okakomitiye haka ka gandjele komupresidende eti 16 Juni nuumvo. Pohamba okwa popitha oshigwana kombinga yoshinima shika montaneho lyiilyo yOkabinete oshowo iikundaneki. Okakomitiye okwa li ka gandja iiyetwapothanekwa itatu kepangelo: okufuta mboka ya li nale oonakulwa yoSWAPO oshimaliwa shoodola N$31 000 omvula kehe ya kala kombanda; okufuta oshimaliwa shi thike poodola N$500 000 kukehe omuntu a li muupongekwa nenge N$31 000 kumboka ya ninga oomvula 23 muupongekwa nohaya longo ngashingeyi kuyo yene, mboka haya longo nenge ye li mopenzela. Kombanda yomaindilo ngoka, okakomitiye otaka indile oonakulwa aakulu naanona yawo ya mone elongo lyoshali, omayakulo gopaunamiti, oshowo mboka ye li momimvo dhokupenzelwa ya pitikwe ya longe sigo ya gwanitha oomvula 70. Okakomitiye otaka pula ishewe oonakulwa aakulu ya ninge haya mono oshimaliwa shoodola N$8 000 komwedhi, noya pewe ohethela yokuyula oohi oshowo iipambuliko miikwanima. Natango otaya pula kutya epangelo li ya gamene komathigathano gaanuuyuki paunangeshefa, oku ya kuta poonkatu dhopevi nopombanda miilonga, nEpangelo li tule po Oshiketha shOonakulwa Aakulu, shoka tashi dhengele komahangano gepangelo nogopaumwene ga ninge haga umbile mo oshimaliwa. Pakutala kontengenekwathaneko lyelongitho lyoshimaliwa shEpangelo moNamibia shoka shi li poombiliyuna omulongo nantano (N$15 billion), ngele omaindilo ngoka oga gwanithwa po nena otashi ti oopelesenda 40 dhomutengenekwathaneko goshigwana otagu ka longithwa po ashike okutula miilonga omaindilo ngoka, osho Omupresidende ta ti. “Tse itashi vulika nando okweetha po nokupuguma oshimpwiyu shetu nenge oshinakugwanithwa shetu pakukatuka oonkatu dhoka tashi vulika dhi ka ete eyonagulo lyemona lyoshilongo shetu oshowo ombili nengungumano pankalathano yetu,” Omupresidende ta ti. Ta gwedha po kutya oonkatu dhi li ngawo otadhi ka eta ashike iihuna oyindji, ihe kashishi ashike koonakulwa aakulu ihe nokaakwashigwana ayehe. Omupresidende oti indile engungumano, uukumwe woshigwana nokulonga nuudhiginini opo eliko lyoshilongo li koke. Ta ti omaindilo goludhi ndoka otaga eta omakuyunguto gopapolotika nopankalathano, noka pe na epangelo esilishisho tali vulu okupitika omaindilo ngoka ga gwanithwe po. Okwa tsu omuthindo kutya epangelo inali vula okuninga omatokolo gompulukuta ngoka tashi vulika ga etithe etopauko pankalathano nopaliko, oshoka shika otashi vulu okutula Namibia mondjila yeyonauko paliko. Omanga a taamba ko iihuna ya taalela oonakulwa aakulu, Pohamba okwe ya dhimbulukitha kutya aaniilonga yalwe mboka kaye shi oonakulwa aakulu nayo oya kanitha wo iilonga yawo, aanasikola ya tidhwa mosikola naanamapya ya kanitha iilikolomwa yawo yomomapya gawo nomagumbo gawo, omanga aantu oyendji ya kanitha oomwenyo dhawo meni lyaNamibia oshowo muupongekwa. Ota ti ekondjelomanguluko inali guma ashike aakomeho naawiliki yoSWAPO, kakele aawiliki yalwe yopapolotika oya tulilwe wo moondholongo nokukala omimvo odhindji muupongekwa/oondjedhililo meni lyoshilongo nopiishiindalongo yaNamibia ngaashi Angola naZambia, moka aantu ya kanithila oomwenyo dhawo nomaliko gawo ga hanagulwa po. “Eyonagulo lyopaliko lya ningwa komutondi miilongo mbika olya guma nayi noonkondo konyala omukwashigwana kehe gomiilongo mbika,” Omupresidende ta ti. Moshipopiwa she shomapandja gahetatu, Omupresidende okwa totha mo wo oonkatu dhoka epangelo lya katuka okuungaunga niihuna yoonakulwa aakulu, dhoka dha kwatela mo ekutomiilonga kuyamwe yomoonakulwa ya kutwa mepangelo noku ya nyolitha mOshiketha shOonakulwa Aakulu moka haya mono N$500 komwedhi megwedhopo lyoopenzela dhawo , nomauwanawa ngaka otage ga mono omimvo adhihe ye li momwenyo. Konima yemanguluko, epangelo olya dhikile po okakomitiye hoka ka totha mo oonakulwa aakulu ayehe oshowo mboka ya li iilyo yoPLAN mboka kaye na iilonga nonkambadhala oku ya monena ekandulopo lyomukundu tali kalelele noku ya tula pomuthika tagu opalele moshigwana. Omolwoshinima shoka, oonakulwa aakulu ye li 8 777 oya kutwa miilonga yepangelo omanga mboka ya li noomvula 55 nokaye na iilonga, oshowo ayehe mboka ya li nomimvo inadhi konda 55 ihe oye na omaulema gwontumba oya nyolithwa okumona sha moshiketha shoka nohaya mono N$500 uule wonkalamwenyo yawo ayihe. Ehangano lyOpashigwana lyUuthemba wOmuntu (NSHR) olya pandula eyamukulo lyOmupresidende komaindilo goonakulwa aakulu, tali ti eyamukulo otali hanganeke oshigwana notali shilipaleke. Omukuluntuwiliki goNSHR, Phil ya Nangolo okwa tumbula momukanda gwehangano lyawo kutya Omupresidende ina taamba ko ashike ekuthombinga lya ningwa kaanamapya, aanasikola, aakwambepo, aawiliki yopamuthigululwakalo, ihe naawiliki wo yalwe yopapolotika. Ya Nangolo ta ti mokuninga ngeyi, Pohamba okwe shi ulike kutya oye Omupresidende gwAanamibia ayehe itaaku talwa komaitaalo gawo gopapolotika, notashi ulike kutya oku li omutungi/omuhanganeki goshigwana nomuwiliki omunawino. Omanga ta tsu kumwe nOmupresidende kutya Namibia oshilongo tashi lumbu mombili, egameno nengungumano okuza pemanguluko, Ya Nangolo ota ti epangelo inali longitha shi ihwapo onkalo ndjika okupendula po eliko. Oomvula 16 konima yemanguluko, Ya Nangolo ota ti Namibia okwa taalelwa natango konkalo yokwaaniilonga oshowo etegameno lyonkalamwenyo lya gwa pevi, omanga elongo, uukalinawa nompumbwe yomagumbo yi li natango omukundu omunene moshilongo.