NAHA Namibia ne kile ya nyatela tumelano ya tuso za misebezi ya makopanelo ni naha Luxembourg biki ye felile mwamulenen`I wa Brussels mwanaha Belgium. Tumelano ita bona naha Namibia inge I zwisezapili libaka za bo naikahela ze fumaneha hahulu mwalitolopo ni libaka za mwaupa-mutulo wa naha, ili lizwelopili zeta bona kuli mezi ni limbule za mutabani li zwisezwapili mwalibaka ze, kakuya ka tumelano. Yo muhulu wa National Planning Commission, mutompehi Helmut Angula ni Likwambuyu wa naha Luxembourg ya bona za Litaba za Swalisano ni Lituso za Buntu za Kwande, Jean Louis Schiltz ki bene ba nyatezi tumelano ya mashilin`I a likana 5-million Euros mwamulenen`I wa Brussels la bunee sunda ye felile kwamukopano ono kilwe wa ongaongiwa ki lifasi la Europe, ili mukopano ono kile wa fita kwamaungulo la butanu sunda ye swana. Misebezi ya makopanelo ye lelezwi kuitisa mashilin`I ao ki ye cwale ka ya misebezi ya makopanelo (ma projects) ye fumaneha mwalitolopo ze cwale ka Katima Mulilo ni Rundu ili ko mandu abo naikahela ata zwisezwapili ni kubeyelwa mapaipi a mezi ni limbule za mutabani. Naha Namibia yona ita ekeza feela pene ye likana 250 000 Euros mwamisebezi kaufeela kuekeza kwapene yene kilwe ya lumelanwa ku yona yeo. Pampili yene kilwe ya balelwa limembala ze neli kwamukopano kuamana ni misebezi ya makopanelo ye kuzwelela kwanaha yani, ne kile ya bulela kuli kutambeka ni kutulusa misebezi kaufeela kuzwelela kwamunen`i ni kuituluseza mwalitolopo za naha I sali sisitataliso-tuna sa naha ye, hamohocwalo ni limbule sakata za mezi ni za mutabani mwalikiliti za upa za naha. I sali pampili ye swana ne kile ya nitifaza kuli naha ye ki yen`wi ya linaha ze lishumi za lifasi le la Africa zeli fa mukoloko wa naha yani, ze swanela kufumana tuso ka kutalimisisa lukupwe ni lizwelopili linaha ze cwalo linze li sweli bapalanga mwalifasi le. Naha Luxembourg ne lumezi ku zwelapili kutusa naha ye kuzwa silimo sa 2007 haisi silimo sa 2010 ka mungendenge o mun`wi ono tile kasamulaho wa poto ya Mueteleli wa naha ye, mutompehi Hifikepunye Pohamba mwamulenen`i-tuna oso mbalanisizwe kuba mulenen`I wa lifasi la Europe ili ona wa Brussels, mwalikweli ze felile. Mungendenge ota tateka mwasilimo sale sesi taha kuisa 2010 usa sweli kubakanywa hande mi uta tumuswa hande simubuso kwamafelo a silimo se. Neulo ya mungendenge o wa lilimo ze talu ze taha I kulubelwa kuli ita yema fa pene ye likana 22 million Euros mi, ita ba mungendenge o ta tusa mwalizwelopili za man`usa kaufeela a butuku bwa HIV/AIDS ka mulelo wa kulilimanisa butuku, lituto ze pahami, lizwelopili ze shelana hala zen`wi. Ka kuekeza kwalizwelopili za kwamulaho, naha Luxembourg se itekuzi ku beya hahulu meeto a yona fa likiliti zabo Kavango ni Caprivi ni hanyinyani fa likiliti zabo Otjozondjupa ni Omaheke. Hana nyatela tumelano sunda ye swana, Angula naize Namibia I tokwa tuso ya lifasi kuli milelo kaufeela yene kilwe ya leliwa I konwe kubonwa. Nihaike naha Namibia I sana ni lisitataliso ze shelana ze cwale ka bunjebwe, kuyambukela hahulu kwabutuku bwa HIV/AIDS ni kutokwa misebezi sihulu ku ba banca, Angula na kile a bulela kuli ki lika ze bilaeza hahulu ze kamukana, ze tokwa tatululo. “Palo ye pahami ya ba banca haina misebezi, mi palo ye inzi feela mwahae ni mwamakululu ili taba tuna ye kuta ni kusupa munwana kwalinzila za luna za tuto ya naha ili linzila zene lu kile lwa yola feela mwanako ya puso ya mazwahule,” na kile a ekeza. Naha ye kakuya ka Angula, ne kile ya supaka lizwelopili ze shelana ze tokwa tatululo ka bubebe ili lizwelopili ze amana ni lizwelopili za libaka za matakanyani ni mwamaluko a tuto.
2006-11-202024-04-23By Staff Reporter