Kinney Ndopu
Katengo kaZambezi for Women’s Rights Programme (ZWR) mwatasa katengo ka Women’s Leadership Centre, nekabile ni mukopano mwa Katima Mulilo kuambola kamo baeteleli basicaba bakona kubeleka hamoho kubukeleza liswanelo zalikalibe ni basali mwasikiliti sa Zambezi.
Basali babali mwakatengo kuzwelela kwalibaka zecwale kaBukalo, Ngoma, Choi, Sangwali, Sibbinda, Luhonono ni Samudono neba ikabezi zamanyando abatalimana ni ona. Butokwa bwa mukopano neli kulika kutibela likezo zasizo zemaswe zekona kutiseza basali ni likalibe butata, zecwale kabubangoki nikuyambula kakokwani kaHIV AIDS nekubulezi muyemeli wakatengo ka ZWR Liz Frank.
“Sikiliti sa Zambezi sizibahala hahulu kakuba ninombolo yepahami yababana ni kakokwani ka HIV mwanaha kaufela, kacwalo nelu ezize mukopano wo, nikumema basali kuzwelela kwaminzi yeshelashelana, kakuli kaufela balumela kuli sebanyandile hahulu,” nekubulezi Frank.
Bane bali kwamukopano neba bilaezi kuli makolo acwale kalikolo la kulikanelela kwabaana ni basali, likolo la litaba zamabasi, buiketo ni silelezo hamoho cwalo ni
mapokola. Bana ni kabelo mwakutepelela kunanula liswanelo zabasali, likezo zakunyalisa banana, manyalo asimubuso ni kunyandiswa kwabanana.
Musali yane azibahalizwe feela kakuba Christina kuzwelela kwaBukalo, naize manyalo abanana seli taba yekataza mwa Zambezi, mi bamulao kamita baicanganisa inge kulumelezwi kuli banana babali mwatasa lilimo ze18 banyaliwe kwabaana babahulu. Peggy Tuhalife kuzwelela kwa Choi naize baeteleli bahatikela sicaba bakeñisa litulo zabona.
“Kuikutwa kusaba ni mata kitaba yetata. Kabe kiketo batu kaufela neba kaketa kuba ni mata isi kutokwa mata.
“Kuñozwi mwabuka yamulao kuli hakuna yalumelwezi kuhatelela yomuñwi kakuli ufumile kapa una ni mayemo apahami kufita yomuñwi. Kono kwakomokisa kuli baba
ezize milao yeo kona baba iloba,” nabulezi.
Munukayumbwa Mwiya ili muzamaisi kwakatengo ka Women Leadership Centre mwasikiliti sa Zambezi, naize mulelo wabona kikubona kuli basali balutiwa nikufiwa mañusa kutusa kubukeleza liswanelo zabona, makete ni buiketo bwabasali ni likalibe
mwasikiliti.
Butata kamita busimuluha fataba yakuli basali babañwi ni banana habazibi liswanelo zabona, nihaili babaziba, habazibi kwakuya haiba liswanelo zabona lilobakilwe, nabulezi.