New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Ruhepo moKavango zoutokero simpe kuna kutwima

Ruhepo moKavango zoutokero simpe kuna kutwima

2023-06-15  John Muyamba

Ruhepo moKavango zoutokero simpe kuna kutwima

NKURENKURU- nguuru gomukunda Kavango zoutoke ro Si r rka Ausiku kageve yitundwamo asi yirugana yoyinzi kuna moneka monomvhura murongo edi dakapita, morwa nokampani dononzi kwaya paturura nomberewa nye nampili ngoso ruhepo simpe kuna gumu momunene mukunda ogu. ‘’ Ame nina hafa mokumutantera asi ministeli zounangesefa nomarandesero, GIPF ntani Nored kadikere nokampani dina kuyapaturura nomberewa dawo sinkwa ntani. 

Mosiruwo sooso, ame kuna kludiworokesa ministeli zoyipanguira, nonombunga dimwe depangero ngwendi social security commission vakwameko, morwa awo ngoso kuna kusillika vantu kugwana mauwa aga vana wapere kugwana, age kahuyungire nonkango edi poopo kahuyungisire mukunda gwendi moutano, vana kutumbura asi State of Regional Address (SORA) modoropa zaNkurenkuru. 

Si n z i s onomb e r e w a , noministeli nonombunga dopaumwene kuna kara asi kuna kuhira komatungo aga vatunga vanangesefa womomukunda eyi yina kara asi mulyo unene eyi yina kuwapukurura ekonomi lyetu ,’’ yimo ngoso ana kutanta. 

Kugusako nye eyi yina kara asi kuretaveneeyionohara, mukunda gwaKavango zoutokero simpe kuna kara ngwendi nomukunda doponze zodoropa ntani kuna kara moruhepo rorunene, age katente asi mukunda kuna kuguvatera momunene kweyi mberewa azi varura yiweka novantu vakaramo zo (NSA) omu zina kuvapa asi ekuliko ngapi lina kugendapo. Evango nye lyaNamibia vana kutumbura asi Multidimensionnal Poverty Index (MPI) yitundwamo eyi vatulisirepo mo 2021, wombunga zoNational Planning Commission, makona kono goruhepo monomukunda horowero 14 domoNamibia kwagwene as i ruhepo moKavango kuna kara peguru unene kuhetakanesa sirongo mudima, kuna kara po 79.6% . 

Mukunda kwakara tupu ngwendi nomukunda doponze zodoropa omu muna kara tupu Nkurenkuru asi yizo nye doropa zonene ano Katwitwi kuna kara tupu asi evango lyokutunga, yimo ngoso ana kutanta. 

Ekuliko lyomukunda, kuna kulifatururamomunenenyesimpe kuna kutuguma udigu wononzira, unene mokuza momawiza, mema gomawa, kugwana rutjeno konomukunda, ntani magwanekero ponofunguna, momaruha gonomukundagona detu, erongo lyokupira kuziramo ntani uhaku una pili yiruganeso nayimwe ngos, yimo ana kutanta. 

Aus iku, kadi d i l iki re asi posiruwo sosidigu omu lyatugumine unene erongo lipire kuwapa, rukukutu rozanyi, ntani emwauko lyo Covid-19, omu yagumione unene ekonomi lyosirongo momunene, malikwamo ntani noprojeka kwakere dina sikama momukunda, nampili ngoso epangero kuna kukambadara kugusapo udigu wangesi. 

Nampili ngoso, ekuliko momukunda gwetu kapi lina kugendapo moomu tuna yiharere. Ose natukara ngorooro tatutumbura maudigu age dogoro ngagagwene ekohonono. 

Nguu ru katente as i mukunda gwatulisapo eyi vana kutumbura asi etjango lyovantu ntani eyi vana pumbwa momunene, yipo asi yiva vatere mokutwara ekuliko komeho omu vana hara asi malikwamo gekuliko gahepa kuza nye konomukundahorowerogona oku vana tungu vantu wovanzi. 

Yipo nye asi awo kuna kuhundira mavango ndi nomberewa diruganesa eyi yina kara monomberewa dawo nsene vana hara kugava mauwa nkenye komukunda nampili noprojeka nado dahepa kuruganesa mauzera gangesi. 

Ausiku kattente asi elikwamo lyawo lyekuliko kuna kara asi kudemenena unene konondima morwa evhu eli nye vakara nalyo lyokuvhura kuzangura eyi ono hara ntani kwakara pepi nomukuro. Mukunda kuna kutara nye kounafabirika, kugwedererako nsonso ntani ruha nye rovadinguli. ‘’ Eyi kwatunda nye monombapira dekuliko domukunda mokuditumbura, etwaromo lyomukunda, ntani epunguro nye paekonomi momukunda. 

mukunda simpe kuna kara nepuro asi nsene vagwana vapunguli wovawa, evango olyo vadidilika kuvhura kuretamo erunduruko ntani kuvhura hena kuretesapo yirugana nokugusapo nye ruhepo, unene kovadinkantu vetu,’’ yimo ana kutanta ngoso. 


2023-06-15  John Muyamba

Share on social media