Likolo za mwa Upa wa sikiliti sa Zambezi za bo Nankuntwe, Mpukano, ni Muzii lipotolohilwe ki muunda.
Bana balikolo ba bafitelela palo ye mianda I ketalizoho hamoho cwalo ni matichele ba bona, ba talimani ni butata bwa kuba ni mezi a kenile nilibaka za mayelo sakata. Bana ba likolo ba zamaya mwa mikolo ku pumahanya milapo kuya kwa likolo, ko ba talimani ni butata bwa ku mina ni ku lwaniswa ki likwena. Ku fufumaneha lipiho za likolo zeńwi ze swana sina Namiyundu, Masikili ni Ivilivinzi ze talimani ni mayemo a swana. Bana likolo ba palo ye fitelela mashumi a ketalizoho ni a mane fa sikolo sa Nankuntwe ba pila mwa ma tente mi ma tichele bona bao ba pila mwa mandu a bucwani ao a potolohilwe ki mezi.
Ka libaka la kutokwa miyaho sakata, libaka ze peli mo balutelwa bana balikolo, lifetuzwi kuba malobalo a matichele mi bana ba likolo bona ba lutelwa mwa ma tente. Mayemo a swana ki ao bana ba sikolo sa Mpukano ba talimani ni wona, koo bana balikolo ba palo ye fita fa mashumi a mabeli ni ba balalu itimbateka mwa tente ilińwi.
Bana ba likolo kwa sikolo sa Muzii ba pila mwa matente ma baapa ni sikolo mi matente ao a potolohilwe ki mezi a muunda kubeya bana ba likolo mwa likayamana la ku sebelisa mikolo kuya kwa sikolo.
Ka kuya ku muzamaisi wa sikolo swalelele Ignatius Kawana, u ize muunda u sinyizesinyise lisebezo za likolo mi u beyile mayemo maswe kwa bana balikolo. “Mayemo a kutokwa patelo a kutisesa fafasi lituto za bana ba likolo Bana ba likolo bana ni kupumahanya mezi ka zazi kuya kwa sikolo. Bana ba likolo. babańwi basa fokola . Kuli kuezahale se sesińwi nako yeo inze ba pumahanya mezi,a ni zibi sesi kaezahala.” a talusa. Ba yahi bao ba sina chiseho yaku omboka, ba talusize kuli muunda wa silimo se u bile o munyinyani mi u tile ka ku liyeha, ka cwalo u tisize kuli babe ni kusa tabela ku omboka. “Silimo sesi felile luchezi mukiti wa luna wa tukuluho mwa libaka za maombokelo. Muunda u tile ka kuliyeha silimo se, mi lufumani kuli a kuna butokwa bwa kuomboka silimo se.” kwa bulela Alfred Mbala, yo iliyena muinasipula wa sikolo sa Muzii. Sichaba si kupile kufiwa lico ze ńata ni likalafo za baba zamaya mwa ma hae ka bakeńi sa masimu a tibisizwe ki muunda ni mayemo a makete a maswe. Sipatelanyana seseli mabapa ni sikolo si fumaneha libima ze silezi ni ze peli ku ya mwa libima ze lishumi mwa libaka ze swana sina Schuckmansburg, Itomba, Mbalasinte ni Impalila.
Muyemeli wa sichaba mwa litaba sa naha wa silalanda sa Kabbe, Mutompehi Raphael Mbala u ize “ mayemo hayo hande kuamana ni kuituta kwa bana balikolo. Lu tabe lubile ni mukopano niba likolo la tuto kuikambota za mayemo a. Lituso lisweli kufiwa ni haike kuli ki ze likani feela. Luna ni mapilusi a kualafa mezi ni tulimbalimba. Lico za linanga lisweli kufiwa.
Sichaba nesi limile ni haike kuli lisinyizwe ki pula ye ńatańata mwa Ňulule ni Sope.”kwa bulela Mbala. Mbala u patuluzi taba ya kuli, unumwaha mali ata sulwa kuli likolo ze tibanga ka munda liubelwe ku chimbula mayemo maswe a tiswa ki mezi a munda. “Lu tabe luubezi likolo ze ne this silimo se, ze swana sina Mpukano, Nankuntwe,, Muzii ni Namiyundu. Likolo ze swana sina Masikili, ni Ivilivinzi li tabe liubezwi kasamulaho. Musulo wa mali ana zwelela kwa Ofisi ya Ngambela silimo sesi felile na sebelisizwe kwa linanga. Luta yaha mitano ni ku yepa mikokolombwa. Haiba likolo inze liubelwa mezi a ta potolehela likolo kwa hule ni bana balikolo bataba ni lipatelo za mabapalel, hamoho cwalo ni minzi ye tiba sekana i ombokelanga fa likolo.” kwa bulela Mbala. Sichaba sona nesibilaezi ka taba ya kutokwa lisebelezo za linzila mi neba buza lonji ya Kapelwa Kabejani kuli haifumanehi kusebeliswa. Mbala u ize teko ya kusebelisa nzila ya Lonji haisika hatiswa kale ki Cabinet, ni ku ekeza kuli kamulao taba ya loinji yeo haisika ikolwisiswa kale hande, ni haike litaba zeo lisweli kusebezwa kuzona. “Cabinete i amuhezi milelo ya luna kuamana ni liteko. Kuzwa Katima Mulilo kuya Schuckmansburg ki N$45, kuliba Kasika ki N$85, mi zeo alisika hatiswa kale ki Cabinet bakeńi sa mulao o sika bupiwa kale. Yemwi taba ki yakuli Lonji yeo a isika nya kisiswa kale kuli ikona ku zamaisa ba zamayi, kono nihakulicwalo litaba zeo liswelwi kutalimwa ka putako.