Muharukua a tokola okukondjifa ondjala noluhepo 

Muharukua a tokola okukondjifa ondjala noluhepo 

Auleria Wakudumo 

Ngoloneya woshitukulwa sha Kunene Vipuakuje Muharukua okwa tula poshitaafula omangela yokufinda ondjala, oluhepo oshoyo okulundulula onghalo yovakwashiwana moshitukulwa shaye nomoshilongo ashishe koonono. 

Pefimbo ta yandje omushangwa wonghalonawa yoshitukulwa shaye Omaandaxa, Muharukuaokwa ti otava ka longifa outekinologi mounamapya nounaimuna, okuyambula po oikwamina nokuyambula po onghalo yokoushai opo a xwepopaleke onghalo yovakwashiwana moshitukulwa shaKunene. 

“Ohatu ka lunduluka okudja koshitukulwa shokuninga ashike omaudaneko, tu ninge oshitukulwa sha uka komesho tashi kwafa oshilongo moiniwe imwe ngaashi oikulya,” Muharukua ta ti. 

Ngoloneya okwa ti ota ka tunga ondama yomeva oyo tai ka kwafela unene pefimbo loshikukuta. Ondama ei vati otai ka lukwa Netumbo Nandi- Ndaitwah Center for Climate Resilience okuyambula po ounamapya nounaimuna moKunene. Ondama ei otai ka yandja oilonga ovanhu ve fike pe 1 500. Otai ka yandja omeva koikunomwa ngaashi oilyavala, oilya, omakunde nomapoke, eefukwa naikwao ihapu okulongifa omukalo wokutekela nokamunino medu. 

Ngoloneya okwa holola kutya nonande oshitukulwa shina eedjo dihapu dopaushitwe, natango oshili shomoitukulwa oyo ina oyuuyemo ili pedu. 

Muharukua okw a yelifa kutya eepelesenda dovakwashiwana di dule po63 moshitukulwa ohadi di komikunda. Ovanhu ava vahapu inava mona ehongo, voo ohava di moluhepo lameme meme. 

“Mopaife, eepelesenda ashike 2.3 deengeshefa odo da shangifwa pambelewa hadi ngeshefele moKunene omo dihapu hadi longele medoolopa ngaashi mOutjo nomOpuwo,” Muharukua ta ti ngaho. 

Ngoloneya okwa holola yo kutya epangelo ola shiivifa kutya otali nyolifa eengeshefa dishona melongelo kumwe naBIPA, tava ka tala ovanangeshefa okudja komikunda. Okwa yelifa kutya eshi otashi ningwa opo omaumbo mahapu moushai a pewe omhito yokulimonena oyuuyemo. 

Ngoloneya okwa indila ovanangeshefa vanini ovo inava shangifwa opo va ninge omakwatafano nooKansela vavo opo va kufe ombinga momalishangifo. 

Muharukua okwa dimina kutya omashongo amwe okwa divilikwa kefudja loneudo olo lali inali teelelwa kuvahapu moshitukulwa. 

Ngoloneya okwa holola yo omangela yokunduluka oikulya hai ifanwa PPP-led food production hubs oyo tai ka kala mOutjo. 

“Ei otai ka kuta ovanyasha ve fike po600, tai ka yambula po oikulya moshilongo. Otamu ka kala yoo vali ofaalama yoikwamavava ngaashi eexuxwa, eembaka, eenghanga naikwao ya wedwa po tai ka kwatelwa komesho kepangelo,” Muharukua ta ti ngaho. Muharukua okwa holola yo kutya epangelo otali ningi omapekapeko moikwamina ya yooloka moshitukulwa, taa ningwa kongushu yoshimaliwa shi fike peemiliona N$26. 

Okwa ti moKunene kamuna ashike edu, omuna yoo ongopolo, omamanya ongushu oshoyo eedjo dikwao. 

Muharukua okwa holola yo kutya elelo lopamufyuululwakalo laOndere melongelo kumwe naChina, otali ka tunga po ofakitoli yokukweya okawe, ongopolo needjo dikwao dopaushitwe tai tengenekelwa pongushu yoshimaliwa shi fike peemiliona U$50. 

Ofakitoli ei otai ka kuta vati ovanyasha ve fike po1 600 nokukwashilipaleka kutya okawe, ongopolo naikwao oya kwewa moNamibia ngaashi epangelo la hala. 

Muharukua okwa holola nomukumo kutya Kunene ota dulu okukala oshitukulwa shimwe osho shina oyuuyemo ili pombada nonghalo yovakwashiwana ili nawa ngeenge ova longele kumwe. 

-wakudumoauleria@gmail. com