New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / ‘Ethele limwe molweetho lumwe’ Esiku limwe naapindiki yiihulo pOkandjengedi

‘Ethele limwe molweetho lumwe’ Esiku limwe naapindiki yiihulo pOkandjengedi

2024-04-25  Victoria Immanuel

‘Ethele limwe molweetho lumwe’ Esiku limwe naapindiki yiihulo pOkandjengedi

OSHAKATI - Aakiintu aagundjuka mboka haya landitha omalutu gawo pOkandjengedi otaya ti omahokololo gawo omawinayi nomasithahoni ashike ogoshili.

“Ohatu pula oN$100 molweetho kehe, nayamwe oto adha ya futa oN$400 oshoka oya ifola po sigo olwiikando ine. Ngele omuntu ta pula tu lale uusiku awuhe, otu na okukundathana ondando,” gumwe ta fatulula.  

Esiku kehe, aakiintu yomimvo okuza 18-30 lwaampka ohaya thikama pomaroobota gOkandjengedi ngoka ge li lwopontopa ya tegelele ookasitoma dhawo.

Taya hokolola kutya nonando oye shi kutya otaya tula oonkalamwenyo dhawo muupyakadhi, kaye na nkene oshoka otaya kongo uuhupilo. “Iilonga mbika otayi sitha ohoni kutse yene noofamili dhetu ashike katu na nkene. Momagumbo omu na ondjala noluhepo. Tse yamwe oothigwa, tse otu na naanona,” gumwe inaa hala edhina lye li popiwa ta ti.

Sho Kundana a yi moonkundathana naakiintu mbaka, yamwe kaya li ya hala okupopya omadhina gawo, noyendji inaya hala okuthanekwa. Ishewe mboka ya gandja omadhina kaku niwe eineekelo kutya ogoshili. 

Oya popi kutya olundji ohaya longitha iingangamithi ya yooloka opo ya tidhe po uumbanda nokulonga iilonga yawo ya manguluka.

Ndapewa Johannes gwomimvo 27, omukadhona gokapala okawanawa, ihaa mana okwiimemeha okwa hokolola nkene ha landitha olutu lwe okumona oshimaliwa.

“Ohandi thikama pomaroobota gOkandjengedi ethimbo lyuusiku opo ndi mone oshimaliwa shiikulya oshowo shokulanda ‘okokaina’ yandje. Onkalamwenyo oya dhigupalela ndje, kandi na iilonga onkene onda tameke ongeshefa yuukasalande.” Johannes ta tameke okuhokolola. 

“Petameko okwa li oshidhigu okutaamba ko onkalo moka ndi li, ihe onda tsikila owala oshoka otandi si ondjala,” ta hokolola ngaaka.

Johannes okwa ti, okwa tameke okwiilanditha sho owala a thigi po osikola.

Ta ti, nonando yina okwa li e shi shi kutya okwa ningi kasalande, kali e na nkene okuninga oshoka ngele a longo oha topola nayina opo a lande sha shomegumbo.

“Ohandi hili iingangamithi opo ndi tidhe po uumbanda ngele tandi yi miihulo nakehe ngoka te ya. Ngele nda hili ko ihandi kala ndi na uumbanda washa, ohandi vulu okulonga oshimaliwa oshindji,” ta hokolola ta iyolitha ihe omeho ge ogu udha omahodhi.

Omukiintu nguka ta hokolola kutya ongeshefa yawo haaluhe hayi ende ngaashi ya tegelela, unene kuyo mboka ya kala po pomalandithilo. 

“Ookasitoma ohadhi ya tadhi hogolola mboka ya hala, nolundji ohaya totha mo aakiintu mboka opo ye ya po tse aakulu inaye tu hala we. Ishewe, aalumentu yamwe ohaya futu ashike etata lyoshimalwa shoka we ya pula, omanga yamwe taye ku dhenge shampa ye ku longitha,” ta popi nomahodhi taga tondoka.

Ta ti mongeshefa yiihulo okwa kwatelwa mo ko-HIV, ashike natango oha kambadhala okulongitha oongumi opo anuwa kaa kwatwe natango komikithi dhohoni.

Johannes okwa ti okwa loloka onkalo ndjoka e li muyo no ineyi halelela nando okanona komuntu.

Omunamimvo 24 Martha Shivute naye ha landitha olutu lwe  okwa ti ke na iilonga, ye ishewe yina ke na iiyemo yasha, sho osho onkalo ye mu thiminikile muukasalande.

“Meme ke shi mpoka handi kutha iimaliwa, ngame natango itandi vulu oku mu lombwelwa. Iilonga handi longo iiwanayi, ihe kandi na nkene,” Shivute ta popi ye tayi omanga ta hili ekaya.

Sovita Mathew gwomimvo 29, ngoka ha kalele omaroobota gopOkandjengedi kehe uusiku okwa ti okwa thigi po osikola mondondo ontihetatu, a landithe olutu lwe, opo a vule okwiihupitha nokulanda iingangamithi. Mathew ngoka ngashingeyi e na aanona, okwa ti mongeshefa moka omo wo ha palutha oyana. 

“Ohandi ya mpaka esiku kehe tandi landitha olutu lwandje, ashike omasiku gamwe ohaga piti ko kaaku na ookasitoma, shoka hashi uvitha nayi. Uuna inandi mona sha aanona yandje ohaya ka konga oondoha niitenda ya ka landithe, yo ya mone mo oshimaliwa shomboloto,” ta po pi ngaaka.

Omuhingi gwotakisi ngoka inaa hala okutumbula edhina lye okwa ti, ye oku li gumwe gwomookasitoma. 

Ta ti ookasalande ihaya pula oshindji, oto futu ashike oshimaliwa shoka taya pula, shi vulithe okuya wuka konge moondingosho, to landithwa omalovu niikulya tango.

Sam Paulus (edhina kali shi lyo shili) okwa ti, ookasalande “oyeli nawa oshoka ohaya pula kashona”.

“Tse yamwe aakadhona yetu oyeli kokule, oshoka inatu hala okukonga aakadhona ya gwedhwa po, mboka oho yi nayo ashike ihe tashi huulile mpoka,” ta ti ngaaka.

-vkaapanda@nepc.com.na

 


2024-04-25  Victoria Immanuel

Share on social media