Paulus Shiku
EUNDA – Sho haku ti uukolele owa nyenga nandoongi ngoka ha lala ta li nani odhoshili, shika oshi iwetikile pomikunkulo dhEtaka osho wo miishana ya kukuta popepi nOutapi moshitopolwa shaMusati, uuna wa ende po otayi ku kundu nezimba elulu lyoondoongi dha sa sho nakayidhi ta ende ta nkenene. Oombwa momikunda ngashiingeyi odhi li ashike moohango sho tadhi shi iningile noonyama dhoogwamululu omutenya nuusiku, iikulya yomomagumbo odhe yi pilamena manga, tadhi ende ashike dha landulwa kuumbwena wu ka kunyaakunye ko woo. Oondoongi ihadhi li naanaa unene omafo nenge uutayi ngaashi oongombe niikombo, ohadhi li ashike omwiidhi unene, ngoka miishana nomomalundu gwa li mo ngohela.
Uuna ongombe ya gunda, nena ohayi yambidhidhwa okutumbwa sigo opompito mpoka tayi ka mona uukolele wokuthikama yoyene. Oondoongi ihadhi shi ningilwa shoka, uuna ya ongotele ee tayi kala itaayi vulu okuthikama, okomukunda gwaNdingoya ashike tayi ka keelelwa. Onkene, odhindji ndhoka itaadhi pewa iikulya otadhi si kwa fa kaku na ongula moshitopolwa shaMusati.
Uule woomvula omathele, oondoongi odha kala iinamwenyo mbyoka kayi sindike koshikukuta.
Sho oshikukuta sha geya natango, aanafaalama momukunda Eunda otaya tengeneke kutya oondoongi dhawo itadhi hupu. Mboka ya popya noshifokundaneki oshimwayina naashika, oya ulika kutya oshikukuta osha yuka po iigunda yawo. Selma Amvula, 50, ota ti ke na oongombe, iimuna ye oya kala ashike oondoongi 11 niikombo. “Oondoongi dhandje adhihe odha sa, adhihe 11, kandi na nkene nda li ndi na oku dhi hupitha. Kandi na iimaliwa yoku dhi landela iikulya. Onde dhi yuya ashike ngame tandi kukutike onyama noku yi pungula ashike kape na ngoka a hala oku yi landa nenge oku yi lya,” Naango yaIkalu ngaashi a tseyika nawa ta ti ngaaka nomutima gwa lindimana sho a li a yi moonkundathana noshifo oshimwayina shaashika shoNew Era.
Ta ti otashi yemateke okukanitha iimuna ye mbyoka ya li hayi pulula epya lye.
“Ngashiingeyi ondi na okupalaapala iimaliwa ndi lande okandoongi nenge uyali ngele omvula ya loko ndi pulule ishewe. Nonyama itandi vulu noku yi landitha, ngaashi naana wa tseya nawa kutya aantu yaahuka hayo naanaa haya li oondoongi.”
Naango yaIkalu ta pe epangelo uusama sho inaali kwashilipaleka kutya iikulya yoshikukuta oya thika nokoondoongi dhe. Ta ti ka li ta vulu okushangitha oondoongi dhe dhi pewe iikulya okuza kepangelo oshoka okwa li a lombwelwa kutya oondoongi ihadhi pewa ekwatho ndyoka. Anuwa okwa lombwelwa kaanamukunda yamwe kutya oongombe ashike niikombo hayi pewa.
“Aayamba mboka ye na oongombe kaye na onkwa noondoongi dhetu, otse ashike tu na nadho tse mbwa twa hepa oshoka odho ashike tu na. Ondi wete nepangelo kali wete ongushu yoondoongi.
Erastus Immanuel, naye wo gwomEunda, okwa ti ina ndhindhilika kutya oondoongi odha tindilwa iikulya yoshikukuta oshoka ina ninga onkambadhala yokushangitha dhe. Nonando ongawo, ota ti nadho odha simana ashike ngaashi oonenewewe noonkwandambi osho wo oonkambe.
“Nadhi pewe ashike esimano ngaashi oongombe oshoka odhi na oshilonga nooonkondo.”
Timoteus Uugwanga naye okwa kanitha wo oondoongi hetatu. Nonando Uugwanga a tala unene kokuhupitha oongombe dhe okwa ti oondoongi odha simana no nadhi talike ko ngaashi oongombe.
Ngoloneya gwoshitopolwa shaMusati Erginus Endjala okwa ti ina tseya ngele oondoongi inadhi kwatelwa mo miikulya yoshikukuta. Ta ti iimuna ayihe oya talika ko yi thike pamwe.
Endjala ta ti okwa konenena kutya oondoongi odhindji inadhi dhengwa oshihako nenge dha tulwa uupapa, shoka tashi ningi etopolo edhigu, oshoka omandhindhiliko ogo oshinima shimwe shi na okugwanithwa po opo iimuna yi shangithwe.
Eyamukulo lya za kombelewa yOmuprima okupitila momunambelewakuluntu I-Ben Nashandi otali ti kutya epangelo inali tongola kutya iimuna yini yi na okupewa iikulya.
Opo wu pewe iikulya yoshikukuta, owu na okukala wu na iimuna iinene inaayi konda 26 niimuna iishona unene oonzi niikombo inaayi konda 130.