Konyara wokusika ko 200 vanona vareta varwi vanare nkera kavavagusirepo pevango olyo ava pong ova[porosi nokuruganesa yitran hasie, konyima tupu apa kavamenge mberewa ozo nomauketanga pevero lyokuhwililira, morwa asi ministeli kapi zina kusikisamo kweyi vana hara. Vantu ntazimwe, nomukeke gomakwedi 14, kavavadimwine vaporosi morwa kavaruganesere veta zokuponga mepuko ntani awo kavalyaterere pwahana asi paveta. Nampili ngoso, mukonakoni kurona govaporosi nomugwanekedesi momukunda gwaKhomas, Chrispin Mubebo kapatanene asi mukeke kapi kavamukwete.
Age kavamutwere tupu kavango oku navakamutura mokumupopera. Mubebo katente asi vaporosi kapi kavapulisilire vantu vana kulyatera vahwilire metungo makura yiyo kavavahundilire asi vahepa kutundapo pevango olyo. ‘’ Vaporosi kavavapere nominute 30 vatunde pevango nokugusako uketanga wawo awo yiyo kavanyokere. Sinzi sawo kavaruganesere vakeke omu kavagazarere asi kapi navavazugumina yitrans hasie. Nye ose kuna ruganesa magano gamwe omu katuvataneterere asi vatundepo ntani kwato kureta urema kovanona. Konyima zono vili mbali, mukeke kuna kara nye tavamupe nomutji, nye simpe kuna kara momawoko govaporosi koruha rwawo rukukeverera marudi mvharwa. Mubebo simpe katente asi awo simpe ku akupapara asi yilye zinya mukeke ogu. ‘’ Awo navenye kava patanene asi awo kapisi vakurona. Nye ose ngesi ku akuza nye tupapare asi wolye vene vene vakurona womukeke ogu. Ano apa nye natumana kukona kona nayinye oyo, ntani natutara asi pana kara etarerero ndi hawe. Yimo ana kutanta. Zinya mukekek ogu, Elizabeth Halweendo kuna tanta asi munwendi kamusimbire mukwawo zendi ogu ana kara ngesi asi vana mukwata vaporosi. ‘’ Apa nye ana mono asi vaporosi kuna kuruganesa mauta age yipo ana mutura munona ogo pevhu, nokugazara asi nampo nani yamudamunapo.
Ame name kuna duka nipopere mwenyo gwange nahana kudiva asi munona kuna musigi poopo, makura vaporosi yiyo vana mudamunapo, yimo ana kufaturura. Mubebo katente asi mbunga ezi zageve mbapira zorunyegenyo koministeli mwa Sindimba mvhura zina puko, noyo vahundilire. Vakweme ngendeseso omu vahundilire vaporosi vavakeverere dogoro tavakasikisa mbapira zawo. ‘’ Ano siruwo nye esi aw okapi vatanterako vaporosi epongo lyawo eli. Epongo lyovantu wokusika ko 20 kapi valipulisira. Kapi lina kara paveta, morwa kapi lyagwana epulisiro. Ntani awo kuna ruganesa yivera peke omu vana manga uketanga komberewa yipo asi varugani vahahwiliramo. Awo kuna hara asi ministeli zahepa kuvatjanga nawo morwa kwavareta varwi vanare ndi asi vakondjeli emanguruko. Morwa owo vakondi ow okapi vakere koministeli zovadinkantu omu vavatjenge mo 2008, asi ngano vagwane yirugana mepangero. Awo kuna kutanta asi kwakara nye momambo gawo kutunda tupu apa vavatjenge. Eyi tuna hara ngesi kuna kara yokuyukilira. Makura ose ngesi kun a hara tumone ministera mwene. Ose kuna hara kugava maudigu getu kwendi kapisi komuntu peke. Ose simpe kuna hara kumumona mwene. Awo simpe kavatente asi vahepa nawo kuvapako fishing quotas. Ose katukere vantu wovawaawa katuzire tupu tukagwane elimbururo lyetu. Ose kapi tuna kara nomukaro dona nye vaporosi kuna wiza vayaturangure. Ose kuna kuhundira asi vakwetu owo vana kwata vahepa kuvasiga ngesi. Ntani gogo mukeke vana kwata. Ntani vanona ava vamwe kuna remana mosiruwo oso vana gana karako marwanambo novaporosi. Muhuyungilipo ministeli Edson Haufiku, kayinkondopekere asi awo vagwana mbapira zorusivano rwawo nye ministera gavalimburura nare. Ame kapi nina diva asi yinke yakere mombapira ozo morwa kwakere mompunda vana pata, nye ame kuna kuyigwana asi aw okapi vahaferere elimbururo olyo, makura tavatavagura mbapira ozo. Ngurangura nye ezi mbunga ozo yipo vana manga nouketanga evero lyokuhwililira asi kwato ogu nahwiliramo momberewa. Yimo ana kutanta. – ljason@nepc.com.na