Vanyime kuna kupiyaganeka vaNgonga

Vanyime kuna kupiyaganeka vaNgonga

Katima Mulilo- Momukunda gwaNgonga nendi dakara pepi -Lizauli, Sachona ntani Namushashamomukunda horowero gwaKongola moZambezi vatungimo ngesi vahepa kumwena ntani kwato kugenda. Moutatu kaupwire momasiku, mbudi kazipwege asi vanyime ntazimwe muna kara asi vavali wovakodi ava vane wovanona kuna kupiyaganeka vantu moyihwa nomomavango nkenye. 

Vatungimo kavahuyungire asi nongombe ne kavadipagere vanyime, ntatu kavadilire to, ano ezi zimwe kavazisigire zina fu. 

Apa nye katupaparere akumburureko moutano, Leeverty Muyoba, ogu gakara asi yige akungu nsitwe novadinguli gakarerapo mukunda gwaZambezi , kayinkondopekere asi ehudi lyangoso kalihorokere. Yousili katugwene yitundwamo asi nongombe ne kavadipagere vanyime moutatu, yimo ana kutanta Muyoba. 

Apa nye kavamene kukona kona asi yinke yina horoka, omu ana kugava uzera. ‘’ Nongombe ntatu kavadidimbwilire asi dina fu, ano ezi zaune kavazigwene asi azo kuna remana tupu, kapi zina wapa, nongombe nadinye edi kavadihomokerere moyihwa, kapi kadi kere mohambo, ado nongombe kadikere tadili masiku nagenye. 

Moune nye ngurangura, yikasama eyi kayirutire nye mukuro gwaKwando nokutengura moBwabwata national park. ‘’ Vanyime kavarutire mukuro gwaKwando mongurangura, ngesi vana kasika moBwabawta national park,’’ Muyoba yimo ngoso ana kutantera vatungi momukunda. 

Murugani ogu kahetekerereko kutantera vantu asi yinke yina kukwamako nomu navawapayika ntani no,mu navadika nohambo dawo. Muyoba katente asi nongombe vahepa kudidikira nohambo dina wapa nokuturako yiplastika yipo nongombe dahamona nyime. Ano egano limwe kuvarera ntani kugava marondoro. Mweyi nye, edidiliko limwe kavalimwene kwanyime gumwe makura yipo tugave nombudi domapukururo kovatungimo. Ministeli zahetekerako asi ngano yikasama eyi vayidirure. Mokukwama Muyoba, mo 9 May 2025, vanyime ntazimwe kwavagusire vaze koKasimba moBwabwata East Kwando vamwe vavagwana nye vamwe vakatengura kupitira pomuvero gwaKwando mo 13 May 2025. 

‘’ Ngesi ose kuna kulivapayikira yipo tukwate vanyime navenye ava. Awo kuna kara ngesi moOmega 3 Bwabwata national park. Mukungi ogu katente asi ministeli zina lituramo unene mokupopera vantu koyikasama. Age katente hena asi kudipaga yikasama kukara nkenye apa asi sokuhulilira kurugana. 

Nye awo kuyirundurura yize kevango peke ntani vantu vahepa kugwana mafatururo. Age kahundilire vatungimo asi vahepa kurapota nkenye emoneko lyanmyime, vahepa kukeverera yimuna yawo nampili masiku, yipo asi yaharara moyihwa unene masiku madona unene, yipo nye ava kara asi nzara kuna kupapara yokulya.