KATIMA-MULILO – Zambezi ǀkharib ge ǀgaisase malarias khoraǂuisens xa ǁgâi!gamhe hâ, ǁnāpan ǂurusib mâisana 2024ǁî kuriba xu ǀkhamasa !gôagu malarias diga ra xoamâi hîa. 

ǀKharisi ǂUrusib direkteri, Woito Kapumburub ge ge mî, malarias !gôagu nēsi 37 700 kōse ǂharo hâsa, nē !gôaba xun 11 168 !nae!khaide a ǁawoǁawosa tsî 10ǁî wekheba (9 ǀKhūǁkhâb) xu 13ǁî wekheb (30 ǀKhūǁkhâb) 2025 dib kōse !khōǂgā hâsa. “Nē mâsib ge a ǁkhōǁkhōsa. “Sida ge nēsis kōse 423 khoena malarias ǀkha ǀae-oms !nâ ge ūǂgā tsî khoese khoena ûiga ge ǂoa!nâ,” tib ge mî tsî gere ǀgonǀgon!gao, 98.6%gu !hūb !nâ ǂhīguhe hâ !khaisa. 

Malarias ǂhīgus !gôagu ge ǀgaisase ra khoraǂuisen tsî ǂurusib !khaiga ra ǁgoeǂam. Nē kurib !nâ ǀguin ge 34 900 ǂâisāhe ra !nae!khaina a !nurisa. 

ǂUrusib ǀkhāba xu di ge !nande ǁkhā di as kōse dīhe ǁkhā dā!harode ra sîsenū hâ, aiǁgause; ǀoro huisenxūn, ǀgaisase ǀûitsina ūhâ tsî xawe sī!nâhesa a ǂopa !khaigu tsî ǁkhawa ǂhīgudi hîa khoena !hanagu !nâ ǁgoes xa ra !gom!gomhese. 

ǂUrusib mâisan nēpa a sîsenxan ge hāǀaro ra ǂurusib sîsenaon, huisenūxūn tsî nauhâ xūn malariasa !khō!nom!noms !nâ a ǂhâbasan tsîn huiba ra ǂgan. 

“ǁNā !âgu hîa hoan xa ǀgaisase a tsâǀkhāsagu ge huriǂoas tsî sentrale !âgu Zambezi ǀkharib digu !nâ hâ tsî Sibbindas, Seshekes, Sangwalis tsî Katima Mulilos tsîna !khōǂgā hâ,” tib ge ǂurusib direktera ǂanǂan tsî noxopa ge mî, koro kurin ǀgapiga hâ ǁanǂgāsaben ǀgaisase nēpa a tsâǀkhāsa !khaisa. Nauhâ ǁgoaǂuigi !khōǂgā hân ge, ǀae-aon !gomse tamas ka i o tātsē ǀhao-ūhe tama ra ī !khais ǁâǁawagu di !kharu tama is tamas ka i o ǁan!khain ǂhanu tama !gôade ra ,âbahes xa ra !aromahese. 

Nē !gomsin ga a hâ xawen ge ǀhûhâsigu khoena ǀgaisa sîsenǁareba ǂurusib mâisana ra mā, ǁînan ra mā-am omdi ân !nâ ǂgâ tsî ǂhâbasa ǀiris sîsenga dīsa, ǀûitsîna khoraǂuisensa ǁkhaes !nâ soagu !nâ. 

Kapumburub ge ǀgaisa ǂgansa huib !aroma ge dī, ǂurusib direktorats auton, tentn !garo!ā !âgu !nâ !âide dīs !aroma, kharogu ǀae!khōdi !aroma ra ūǂgāhe khoen !aroma, ǀûigu nî dixitalse xoaǂgā!nâhe texnoloxib xūn tsî hāǀaro ra sîsenaon hîa ǂurusib mâisan tsî administarasis ǀkha nî sîsen khoen tsîna nî !khōǂgāse. 

Malarias !gôagu ra ǂharos kōsen ge sîsenaona sâ tamase a ǁaxa khoraǂuisensa ǁkhaetsâsa.