Matheus David
Ministeris ǂUrusib tsî ǀHûhâsi !Oabadi dis ge ǁkhawa ǁîs di sîsenxasigas nî ǂâuǀoasasib !nâ dīs di mîǁguiba ǁkhawa ge ǀasa kai, mîs rases ûigu tarekhoedi, ǀgôaron tsî kaikhâi ra ǀgôana nî ǁkhaubas disa.
Nēn ge ministeris ra mîsa !oa, !Hū!nāsi Sîsenǀgaub hîa Sorosiǂharugus, ǀGôaǁorab, Îaron, Kaikhâira ǂkhamkhoen ǂurusib tsî !Gâise ǂûs (2021 – 2024) dib, ǂoa ge wekheb di Donertaxtsēs ai ge ǂhanusise a ǂanǂanheba. Nē ǁaxasib tawab ge !Nonakurikorobe ra ǂoaxa !Nurib hîa ǀgôaǁorab, ǁōhâse ra !nae îaron tsî !naetoa tsî ra ǂguro 28 tsēdi !nâ ǁō îaron ǁōga !khōǂgā hâb tsîna gere ǂanǂanhe.
Gowaǀîs hîa ge minister Luvindaos ǀons !nâ gere māhes !nâ gere mîhes ge, nē sîsenǀgaub xoaǁguisa ǂkhanis ǀguisa dī tama hâ, xawes a !hūb di mîǁgui, ǂâuǀoasasib !nâ hâ ǂurusib !oabade mās disa tsî ǁnā-amaga ǂhanub ase mâ Namibiaǁî-i hoa-i !aroma ra hā tsî aiǂhanu tama hâsa. Kaise ǂauna !gôab !nâ hâ tarekhoedi, ǀgôaron tsî kaikhâira ǂkhamkhoen tsîn ge noxopa ǂurusib !oabadi, ǁgau!nâs tsî !gâise ǂûs ǂnamipe ǁgoaǂuide ūhâ. ǁGoaǂuidi nēdi ge !gôagu hîa hâgu ase ǀgui ī tama hâ, xawe ama ûigu, ama !goaxa ǁaegu tsî ama !âubasende !khōǂgā hâ,” tis ge ge mî. ǀGôaǁorab ǀkha !gaeǁaresa ūhâ ǁōgu di !gôab ge 2006ǁî kurib aib ge 449 ǁōga mâ 100 000 ǁoras !gôaga xu hâ isa xu nēsi 139 ǁōgu kōse ǁgôaxa hâ.
Nausab nē !gôaba noxopa a ǀgapi, 70 !gôab hoa !hūbaisise 2030ǁî kurib !nâ ga sī!nâhese a ǂâi!nâǁguisaba xu xawe. Nē sîsenǀgauba sîsexa kais !aromas ge N$8.5 biljunsa a ǂnûiǂuisa, ministers haisi-ams !oagu. ǁKhā ǁaxasib tawab ge !Hûǁaresa ǁAedi ǀGôaron ǂGaes (UNICEF) ǀons !nâ haisi-amsa gere ǁkhaeǁnâ soab aib ge Samuel Okrana, koasa Namibiaba ge mā, !hūb!norasa xub ra dītsâ dītsâdi !aroma, xaweb ge !khâikhom tsî gere mî, ǁōhâse ra !nae îaron tsî !naetoas khao!gâ ra ǁōn di !gôagu noxopa a ǀgapi !khaisa, nausab kaise ǂause ra ǁgôaxa xawe. ”2024ǁî kurib !nâ ǀguin ge 2 100 îarona ge ǁō, !nāsase ǁkhaubahe ǁkhā ga hâ !aroman xa ge !aromahese,” tib ge ge mî.
Okrani ge mîsa !oa gu ge !nāsa ǁōga, ǂurusib ǀae!khō!khaigu tawa ra ī, nausa di 80%gu ǀgamǀkhā khoede ǁkhāǁkhāǂuisa tsî ǂansa tani hâ ǀae!khō-aon di huib ǀkha ra ǀgora!gâ tsî ǁoratoas khao!gâs tsîna ǂhâbasa kō!gâsa ra māhehîa. !Nakaǂnôa sîsenǂuira direkteri ǂurusib ministeris dib, Ben Kandetub ge ge mî, !nurib di hōǂuidi oresa nî mā ǁaxasigu ǀkha nî !gû!oahesa. “Sada nî sī!nâ !gâi!gâb ge mîdi ai ǀnōhe tide, xawe sîsenǂuib, ûigu hîa ge sâuhe gu, ǀhûhâsigu hîa ge ǁāǁāhe gu tsî !goaxa surigu hîa ge ǀgaiǀgaihe gu tsîn ai,” tis ge ministersa ge mî.