Kavango Inaya Gwana Okupewa Omakwatho gOshikukuta – Kahare

Home Archived Kavango Inaya Gwana Okupewa Omakwatho gOshikukuta – Kahare

RUNDU –  Iitopolwa iyali yaKavango (Kavango Uuzilo naKavango Uuninginino) oyi na iipumbiwanima ayihe okukala onzo onene yoondja moshilongo, kakele miitopolwa mbika inamu longwa neitulomo opo iitopolwa mbika yi vule okwiithikamena po kuyoyene  mokulonga iikulya, osho omupeha-meya gondoolopa yaRundu, Bonny Kahare ta ti.  Iitopolwa iyali – Kavango Uuzilo oshowo Kavango Uuninginino omu na omuyalu gwaakwashigana ayehe kumwe ye li 174 206, mboka haya lumbu nokukala momikunda dhi li 405, naakwashigwana mbaka oya shangithwa moproholama  yepangelo yokumona omakwatho goshikukuta.

“Ongaakalimo yomoKavango katwa li twa gwana okumona omakwatho goshikukuta, oshoka tse otu na evi ewanawa li na uuhoho (evi ewanawa nuunamapya) oshowo onzo  yomeya gomulonga,” osho Kahare ta ti.  “Otwa pumbwa awike okulundulula oonkambadhala dhetu dhi nasha nokulonga oondja, oshoka otse twa li tu na okukala tatu gandja oondja/iikulya kaakwashigana ooyakwetu yalwe moshilongo shika. Tse ihatu gwanitha po oshinakugwanithwa shetu pethimbo ndika, onkee otwa pumbwa okuya komikunda dhetu hoka twa yambukile, tatu kutha mo ooshuta (oonguwo) ndele tatu zala omakalaganya opo tu vule okutameka okulonga,” osho Kahare ta ti.

Evi ewanawa li na uuhoho ndyoka tali adhika momikunda dhomiitopolwa iyali oshowo Omulonga gwaKavango ngoka ihaa gu pwine ngoka gwa taakana miitopowa mbika, oshi li shimwe shomiitsa mbyoka ya sikumutha nokutompela Kahare a dhimbulukithe aakalimo mboka ye li 222 500 kutya oyo kwa li ye na okugandja oondja kaakwashigana ooyakwawo miitopolwa yilwe moshilongo, unene pomathimbo omadhigu ngaashi goshikukuta, ihe hasho. Kahare okwa li ta popi poshituthi shegandjo lyiilongitho yopaunamapya ya gandjwa kOmbaanga yOpaunamapya (AgriBank) moRundu omathimbo ga zi ko, mpoka kwa li a kalele po Ngoloneya gwaKavango, Ambassanda Samuel Mbambo. Miitopolwa iyali yaKavango omo mu na ngashingeyi ooprojeka  oonene dhopaunamapya ngaashi Musese, Ndonga Linena, Sikondo, Shitemo, Shadikongoro, Uvhungu Vhungu oshowo Mashare.

“Ethimbo lyoondima oli li pokuhedha popepi, onkee natu ilongekidheni okulonga omapya getu nokulonga iikulya, oshoka okulonga oondja oko esipa lyombunda lyoshigwana kehe,” osho ta ti. Omupeha-nashipundi gwEhangano lyAanafaalama moKavango (Kavango Regional Farmers Union), Oiva Mahina , okwa tumbula kutya ompumbwe yoshimaliwa oyo unene yi li etompelo lyotango sho aanafaalama miitopolwa mbika ihaya vulu okulonga naanaa meudhililo iilonga yawo yopaunamapya. Mahina ota ti kutya oyendji yomaanafaalama miitopolwa mbika ihaya vulu ishewe okukutha omikuli molwaashoka ihaya gwanitha po iipumbiwa yombaanga yi nasha nokupewa omikuli (iimaliwa yomakwatho).

“Uupyakadhi wu nasha nombaanga owo mbuka kutya ito vulu okukutha omukuli waa  na eshilipaleko lyasha (eliko lyongushu yontumba ndyoka tali kalele po omukuli gwoye). Aanafaalama mboka ye na ontseyo nowino mokulonga uunamapya, ohaya dhengelwa konankondongolo, oshoka kaye na omakwashilipaleko, onkee otatu tegelele ihe ngiini iitopolwa mbika yi kale tayi longo iikulya ya gwana? Osho Mahina ta pula. Nonando oshinima shi nasha noshimaliwa oshi li oshitsa sha simana, otapu adhika wo oondondo kaa dhi thike pamwe dhi nasha nokulonga oondja miitopolwa mbika. “Aakwashigwana yamwe oye na iiyemo, ihe inaya hala okulonga. Ihe mboka ya hala okulonga oyo ishewe mboka kaa ye na iiyemo nenge itaya vulu okumona omakwatho gopashimaliwa,” osho a koneke. Ota ti aanafaalama oya pyakudhukwa okulonga oondja, ihe iiyemo ya ngambekwa oyi li  iiyimbi kuyo opo ya vule okulonga iikulya nenge okulonga uunamapya.