Kuzeeko Tjitemisa
Windhoek – Epangero lyaNamibia ngesi kuna kara nelikwamo asi vaBatswana
vakara asi ntundiliro zawo moomu mwetu ntani vane vana hara kutengura vahepa kuvavatera vatengure. Pokatji ko 1904 ntani 1908 sivaro sosinene sovaHerero, vaMbanderu ntani vaNama kwatwayukire mosirongo vaze koBotswana morwa mosirongo kwakeremo eninkiliro nedipago varuganesere vaNdovesi, ava varuganesere veta ezi gatulirepo mpitisili gwawo Lother von Trotha. VaHerero noVambanderu ngesi kuna kara mosirongo saBotswana morwa awo kwadukire yita yakereko mo 1904, ano ngesi awo kuna kara nye monomukunda ngwendi Tsau, Semboyo, Makakung, Kareng, Bothatogo, Toteng, Sehithwa, Bodibeng, Komana ntani Chanonga momukunda gwaNgamiland ano wovanzi kuna kara nye moCharleshill ntani Maun.Apa kauyungire mombongarero zanavenye, Ministera gevhu Utoni Nujoma katente asi kupitira monisteli, awo nava kara nelikwamo lyosipesiyare omu vana kutengwida vaBatswana vakere asi vaNamibia vatengure kosirongo sawo sovharerwa. Age katente nonkango edi paapa kageve efatururo lyoyimaliva yereko lyoministeli lyomo 2018/19 noyimaliva yokusika konomiliyuna N$476 0000. Nujoma katente asi kutengwida vantu ava kuna kara moomu vana kulizuvha vene kapisi pamusininiko, nye awo kuna lituramo asi vahepa kuvavatera yipo vatengure mosirongo sawo sovharerwa kutunda tupu ana vatwayukire morwa kuvadipaga vadipagi wontundiliro zokutunda kosirongo sovaNdovesi. Mokukwama mwendi, sintokorwa sokuhova kuna kara asi mokutara asi wolye vana hara kutengura, kutulisapo evango lina kara asi kupi navavatura nepu vanayasiki, kutara yihepwa yawo ntani yimuna yawo nayo vahepa kuyipaparera evango oku navatunga. Ava vaherero novambanderu nokomitiye ezi vaturapo, ntani muwapayiki gwayo, Kaaya Korujezu katanterere sayitunga zaNew Era asi konyara vantu wokusika ko 1200 vekero lyovambanderu novaherero kunakulikida asi vanahara kutengura koNamibia. New Era kayigwene asi morwa kukara nye nomukisi gokakondo nokana unene momukunda Ngamiland, vaherero kapi vana kugwana evango oku navavhura kurandesa yimuna yawo yina kara asi sinzi sawo kuparuka moyimuna, ngesi kapi vana kurandesa hena yipo nye vana tokora asi vahepa tupu kutengura koNamibia. Hamutjangantoni gwanare gombunga zaSWAPO, ndokotora Ngarikutuke Tjiriange, mo 2016 kwaperepo asi age karwanena vantu ava vaNamibia vana tungu moBotswana vatengure. ‘ Ngapi ngapi nayikara asi vantu varwira sirongo esi vaNamibia vapire kuvapulisira asi vatengure kosirongo sawo esi vakondjerere nampili moomu asi vamwe vavadipaga? Vantu owo kwahepa unene, ame ngani rwa dogoro vantu ava vatengura vayatugwana yimo ngoso ana kuuyunga kosayitunga zaNew Era. Epangero lyaNamibia mo1993, vatambwireko vaBatswana wokutunda moNamibia vakare moEiseb Block ntani moGam momukunda gwaOmaheke ntani Otjozondjupa.