OSHAKATI – Aafaalelwa yamwe taya zi komafudho kiitopolwa yokonooli taya shuna kuushimba oya lala metala lyOkatana Service mOshakati ya ningila okwiihakana oombesa dhoka tadhi thiki po, ya vule okulonda.

Pokatana Service mpoka tapa londele aantu taya shuna kuushimba, uusiku wOlyomakaya, okwa li pe na aantu ya lala metala moka ya ningila okumona okambetsa hoka taka thiki po tango okuza kuushimba. 

Kundana sho a li a yi pehala mpoka okwa adha aantu ya thika 30 ya lala metala pOkatana Service yamwe taya nyenyeta taya lika koomwe.  Toini Shigwedha a za kOtamanzi moshitopowa shaMusati okwa ti oshoka ke na mo aakwanezimo mOshakati okwa lala metala ndyoka pOkatana Service, okupendukila Olyomakaya. “Otandi ningi ngiini? Ondi na okukatameka iilonga Omandaaha, oombetsa odha pumba,” ta popi ngaaka.

Titus Haufiku okwa indile mboka ye na oombetsa dhi li koondoolopa dhilwe moshilongo dhi tumwe opo dhi kwathele oshigwana shi li konooli oshoka oku na aantu omayovi ya hala okushuna ihe kape na oolefa.

“Otundji otwa hala okushuna kiilonga ihe oombetsa odha pumba, oshimaliwa tatu pulwa osho tu na okufuta ashike oshoka katu na nkene,” ta popi ngaaka.

Gumwe gwomwaamboka ya lala metala moka okwa ti , okwa thigwa po koombetsa oshoka oshimaliwa shoka ta popi oshishona, aahingi oya hala mboka taya futu oshimaliwa sha pitilila ofuto yoshito. “Onda li nda pula okufaalelwa koshimaliwa N$300, ihe onda tindwa omolwoondjato nooshako dhandje mbali. Anuwa nandi dhi futile N$100,” ta nyenyeta ngaaka.

Omufaalelwa gumwe okwa popi ta ti, komalungua otaku pulwa kutya oshike   inaaya shuna kuyele, ihe haayehe haya longele epangelo, iilonga yimwe oya pata konima yokili osho wo yomumvo omupe. 

“Tse yamwe otwa mona ashike omasiku gatano konima yomumvo omupe notu na okushuna kiilonga ethimbo ndika, otatu ningi ngiini?” ta ti ngaaka.  Ta ti, oye na uumbanda oku ka tidhwa kiilonga oshoka omasiku otaga pitilile.  Omuhingi gokambetsa omukulu Petrus Shikalepo okwa ti, oshigwana nashi kale shi na ontseyo kutya ohaya hingi iipundi okuza kuushimba oshoka kaku na aantu oyendji yuuka kOwambo. 

Otu na okugwedha ko oshimaliwa kaafaalelwa opo tu vule okufutila po iipundi mbyoka ye ya kaayi na aantu osho wo omahooli,” ta popi ngaaka. 

Ta fatulula kutya ihaya pula aantu ya fute oshimaliwa sha pitilila, ihe aantu oyo haya popi oondando dhawo oshoka oya tila okuthigala po.  Ta ti, oondando inadhi pumbwa okunyenyetwa pethimbo ndika oshoka, aantu oyendji ye li mompumbwe yokufaalelwa onkene otaya longo naamboka taya vulu okufuta nawa. Amushangandjayi mehangano tali ithanwa Namibia Bus and Taxi Association Pendapala Nakathingo okwa kala ta kunkilile aahingi yoombetsa opo ya kale taya futitha aafaalelwa oshimaliwa shoka sha uthwa kepangelo lyaNamibia okufutwa. 

Okuza mOshakati okuya koWindhoek ohapu futwa ashike N$330 omanga okuya kOmbaye ohapu futwa N$380, ashike aafaalelwa mboka ya lulilwa ya hala oolefa yamwe otaya lombwele aahingi yuumbetsa kutya otaya futu ooN$500 sigo oN$600. 

Nakathingo okwa ti, mboka ye na iimaliwa ya pitilila oyo haya eta evundakano oshoka otaya futu aahingi iimaliwa ya gwedha po kombanda yofuto yolefa, opo ya mone omahala, omanga mboka ye na ashike oshimaliwa shoka hashi futwa shito taya thigwa po. 

Ta ti, ehangano lyawo olyu uvite ko kutya ndika olyo ethimbo lyoku ninga oshimaliwa, ihe naya nengeneke ngaa oondando. 

“Haantu ayehe ye na iimaliwa, yamwe uunona tawu shuna koosikola onkene itau vulu okufuta oshimaliwa sha gwedhwa po,” ta fatulula ngaaka. 

Nakathingo okwa kumagidha aahingi yoondjila oonde opo ya hinge nuukeka nokulandula omandhindhiliko goomoondjila ethimbo lyomatango omanene onkene ota indile natango ya tsikile nombepo ndjoka. 

“Nonando twa lala mpaka, ompito yokukala inaatu mona ombetsa opo yi li oshoka oombetsa sho tadhi ya ohadhi hogolola ashike aapambele yawo nenge mboka ye shi nawa. Omunelago to mono, ihe ongele wa popi oshimaliwa sha kola,” Maria Shikongo ta kongo oolefa okuya koWindhoek ta nyenyeta ngaaka. 

Uupyakadhi woombetsa dha pumba ohau kala ko omumvo kehe uunene ethimbo ndika lyetameko yomumvo sho oyendji taya shuna koondooopa hoka haya longele.

-vkaapanda@nepc.com.na