WINDHOEK Ba katengo ka National Union of Nami-bian Workers (NUNW) bali maemo a tuto a nzila ye itu-siswa cwale mwanaha mwa-nako ya cwale, a inzi mwa-maemo-maswe a kona kutisa bunjebwetota. Ba katengo neba ekelize linzwi la bona kwamanzwi a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi asa fitisizwe cwale kuamana ngambolo ni mai-kuto a kamo maemo a tuto a kona kuzwisezwapili mwa-naha. Ba katengo hape neba kile ba bulela ni fa taba ya tutengo kapa ona makam-pani a ikemezi kono inge ali a mubuso, hamohocwalo nifa lico zene kile za bola mwa-sikiliti sa Caprivi. Evilastus Kaaronda ya sweli sipula sa MuÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±oli yo Muhulu swale-lele mwaka-tengo naize maemo a tuto mwanaha ki a zwisezapili kusa likanelela sina buka-muso bwa mwanana habu bonwa feela kika mo mu-shemi a swalezi, ili nto yeo a bona kuli kiye bona kuli mwana mutu u ya kwasikolo sifi. Lilimo zese fitile li supeza kuli baituti kapa bona banana baba simuluha kwalikolo za makuwa ba eza hande ni kufita bao baba zwelela kwa-likolo za batu ba bansu ka-libaka la kuli kuna ni limbule sakata zeli mwamazoho a bona nako kaufeela, kakuya ka Kaaronda. Isi feela kuzwisezapili kusalikanelela kakuya ka MuÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±oli yo Muhulu kono, mayemo a tuto hape asa tisa kusiyala hahulu kwabaituti ba sitopa sa Grade 10 ni Gra-de 12 nto yeo a bona kuli kiye sweli kutisa bunjebwe. “Halu lumeli kuli maemo a cwale a tuto afa maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i ni ma-ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i sibaka sakata sa kuikemela ni kuituta hande, sina likolo hali sika ikanelela hande ni zona kakuya ka limbule zeli sweli.” “Ha lu lumeli hape kuli kusiyala kapa kupasa kwa-baituti kuzwelela kwakwi-nano ye mwasilalanda sa tuto kakuli silalanda se hasi sika nyakisiswa kale hande.” Kaaronda na ekelize ka kubulela kuli, kalulo kau-feela ya butata bo I swanelwa kubapaliwa kiba mubuso baba swanela kubona kuli lika kaufeela za likanelela kacwalo isi kunyaza baituti kapa bashemi. Bandu ya Mulao ye Ny-inyani sunda ye felile neba kile ba ikambota fa maemo a tuto mwanaha ili mo lime-mbala zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi neli kile za fitisa kuli tuto mwanaha ki ye kona feela kuli kanyeleza lika kau-feela, sina haili yona ye kona kubiza sicaba mwa-misebezi ye inzi hande ni kukwala masuba ali teÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i cwale. Kaaronda naize ba ka-tengo ka habo neba komokile hahulu haba utwa kuli ba baÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi maofisa neba kile ba hana kuli kucinca kwamae-mo a cwale kuta lyanganisa feela maemo a tuto a bata kuzwisezapili tuto. Na bulezi fa lika ze cwale kaza kuhoholola ni kusiyala hahulu, kuba lika tuna zeo a bona kuli libonisa hande kuli maemo ana ni matata-tuna. Mwamazazi a felile, Mue-teleli wa naha, muto-mpehi Hifikepunye Pohamba na fitisize manzwi a kuli baituti ba litopa ze cwale ka Grade 10 babana ni lilimo zesa fite-leli 17 bano fiwangwa sibaka sa kukutela sitopa se haba siyala kono, ba katengo bona ba bona feela kuli baituti kaufeela ba swanelwa kufiwa sibaka sa kukutela. Ka mihuo-tuna ya mu-kopano wa naha wa tuto, ba katengo bona ba bona feela kuli lipatisiso ni nyakisiso ya litatubo ki ze swanela kuka-lisa pili, ni kubona kuli kanti kiÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i he baituti baba ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata haba siyala cwana. Ba taba ya makampani a mubuso fona, Kaaronda na bulezi kuli sina mapampili a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi hasa zwiswangi ni kuli limbule kamukana ze ta-hanga li iswangwa feela kwamubuso, yena ha boni butokwa bwa kubulela fa taba ya makampani a. Bulyangelino ni limbule zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ze masila ze etelezwi ki limbule za lipolitiki ka-kuya ku Kaaronda kize bona kamo makampani a sebeleza hande kapa awa. Mwamanzwi a hae Kaa-ronda naize ketelelo ya ma-kapani kaufeela I swanelwa kubona ki katengo kaka ikemezi kuli limpangaliko za cwale zenze sweli kuezahala li lilimaniswe ili limpanga-liko za mashiliÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i anza beyiwa mwalipulukelo za mazoho a maswe. Na tiiselize kuli katengo ka bupwe kuli ka bone za mashiliÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i kaufeela ni mise-belezo ya makampani a wela mwaketelelo ya mubuso.