Cholera ya monika moKunene 

Cholera ya monika moKunene 

 Auleria Wakudumo 

Omukulunhuwiliki wouministeli wouhaku nomayakulo opashiwana Ben Nangombe okwa kumaida oshiwana shi ngungumane nokuhakwatwa koumbada molwomunhu umwe oo a lopotwa a kwatwa koshidu shoCholera moshitukulwa shaKunene. 

Otaku hokololwa omukulukadi weedula 55 a monika oudu woCholera mosh ipangel o shepangelo shaPuwo kuyele omwedi ou. 

Nangombe okwa holola kutya okudja eshi omukulukadi a kwatelwa meembete, okwa mona epango meendelelo le lixwa po. 

“Omunaudu okwa nigilwa omakonakono mu03 Marsa 2025 noidjemo yaye eshi ye ya momafiku 10Marsa oya holola kutya okwa kwatwa komukifi woChorela. Nande ongaho, omunaudu okwa kala mefiloshisho liwa nokwa lekelwa e li monghalo i li nawa,” Nangombe ta ti. 

Omukulunhuwiliki okwa ti kutya epangelo ola tula aishe peenhele opo oudu woCholera uha tandavele. 

“She likolelela komapekapeko a ningwa kouminsteli wouhaku okwa ulika kutya omukainhu ina enda okuya kondje yoshilongo ile a ye mekwatafano novadjaidjai. Kape na yo ondjokonona tai ulike kutya okwa enda poivilo ngaashi efudiko, ohango, oshivilodalo naikwao,” Nangombe ta ti. 

Oshidu shoCholera osho oshimela hashi etwa kombakiteli hai ifanwa oVibrio Cholera. Ombakiteli ei ohai tandavele okupitila mokunwa momeva ma kaka ile moikulya. 

Nangombwe okwa weda po ta ti osha fimana okushiiva kutya oshidu shoCholera ohashi dulu okukeelelwa osho yo okupangwa. 

“Ngeenge oshidu osha kala inashi pangwa pefimbo, ohashi eta omunhu a kanife omeva molutu notashi dulika omunhu a kanife omwenyo,” Nangombe ta ti. 

Oshikondo shouhaku moshitukulwa shaKunene otashi ningi omapekapeko a wedwa po okumona kutya omukifi woCholera owa etwa koshike nongahelipi opo ku keelelwe etandavelo lomukifi ou. 

Ovanailonga koshikondo shouhaku moshitukulwa omo otava yandja ehongo nghene ve ona okukaleka po oundjolowele nokulikeelela koshidu shoCholera. 

Okukelela oCholera 

Ouministeli otau kumaida oshiwana shi landule omikalo tadi shikula okulikelela koshidu shoCholera. 

Okufulukifa omeva a kaka manga ino nwa ile okutula okamuti komeva okudinda mo eebakiteli. 

Okulikosha keenyala nomeva mayela osho yo ofewa alushe ngeenge omunhu ta kwata oikulya. 

Oikulya ya fyaala po nai kale ya tuvikilwa alushe. 

Ovakwashiwana otava indilwa yo va koshe oihape noingumutulu alushe ngeenge tava li. 

Likaleka kokule 

Likaleka kokule nokunwa omeva inaa yela, omeva ma kaka ndele inama fulukifwa, ile a dindwa. 

Okukwata oikulya neenyala da kaka. 

Okulya oikulya inai filwa oshisho ngaashi oihape noingumutulu inai koshwa, eembelela inadi pya nawa nosho tuu. 

Nokukala monhele ya kaka. 

Osho yo okukala hodi ponhele ina omeva ile ya dingililwa komeva. 

“Ocholera oyi shivike nawa kutya oya nyika oshiponga moitukulwa aishe. Oilongo 17 ya Africa oya lopota oshidu eshi neudo. Onghene ouministeli otau ka tula etukuko lomukifi ou moilonga opo liha tandavele,” Nangombe ta ti. 

Nangombe okwa indila keshe omunhu teke lihanga ena omadidiliko omukifi woCholera opo a kale a kwatafana nokapangelo